O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

Hujjat aylanishi 
— hujjatlarni yaratish, izohlash, uzatish, qabul 
qilish va arxivlashtirish, shuningdek, ularning ijrosini nazorat qilish 
hamda ularni ruxsatsiz foydalanishdan himoyalash tizimidir.
Axborotni uchta asosiy: 
pragmatik, semantik va sintaksis 
jihatlarga 
ko'ra ko'rib chiqish mumkin. Axborotni aynan shu jihatlarga asosan ko'rib 
chiqish avtomatlashtirilgan axborot tizimini loyihalashtirishda muhim 
ahamiyatga ega.
Pragmatik jih a t
axborotning amaliy jihatdan foydaliligi, iste’molchi 
uchun qanchalik qimmatli ekanligi va qaror qabul qilishdagi ahamiyati 
nuqtayi nazaridan ko'rib chiqadi. Axborotni pragmatik o'rganish 
boshqaruvning turli darajalarida qarorlar qabul qilish uchun zarur bo'lgan 
ko'rsatkichlar tarkibini aniqlash, ko'rsatkichlar va hujjatlam ing 
unifikatsiyalashtirilgan tizimini ishlab chiqish imkonini beradi.
Semantik jih a t
axborotni o'rganishda axborotning mohiyatini ochish 
va axborot elementlarining mazmunan ahamiyati o'rtasidagi munosabatlami 
ko'rsatish imkonini beradi.
Ushbu jihat axborot qismlari o'rtasidagi bog'liqliklami ko'rib chiqadi. 
Mazkur darajada axborot majmuyining tashkil bo'lish qonuniyatlari 
(rekvizitlardan ko'rsatkichlar, ko'rsatkichlardan hujjatlar shakllantirish) 
tadqiq etiladi. Axborotning miqdoriy bahosi ushbu darajada axborotning 
shakllanish jarayonini bayon etish, hujjatlar harakatlanishining oqilona 
yo'nalishini hamda ulami qayta ishlashning texnologik variantini tanlash 
imkonini beradi.
Xullas, axborotni turli jihatlar orqali o'rganish ularning tartibi va 
tarkibini, paydo bo'lish qonuniyatini, hajm, vaqt va sifat jihatidan tavsifini
51

---

(to'Iiqligi, ishonchiigi. eskirmaganligi. aniqligi) aniqlash. shuningdek. 
axborot olish, qayta ishlash, himoya qilish imkonini beradi.
Resurs —
insonning maqsadga erishish yo'lida mahsulotni ishlab 
chiqish uchun zaruriy manba hisoblanadi. Mamlakat milliy iqtisodining 
har qanday tarmog'i tahlil etilayotganida uning tabiiy, mehnat, moliyaviy, 
energetik resurslarini ajratib ko'rsatish mumkin. Bu tushuncha iqtisodiy 
kategoriya sanaladi.