O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

qayta ishlashda xizmat qilib kelmoqda. Bundan tashqari lokal axborot
hisoblash tarmoqlari bu soha barcha bo'limlari faoliyatida ishlatilib, yo'ldosh
tizimi asosida ishlovchi telekommunikatsiya vositalaridan soliq axborotini
o'zaro almashinuvida foydalanib kelinmoqda.
Davlat soliq qo'mitasining joylardagi bo'linmalarida 25 ta max-sus
yaratilgan dasturlar majmuyi va modullari axborotni saqlash, qayta ishlash,
uzatish va arxivlash jarayonlarini amalga oshirmoqda.
Shunga qaramasdan bu sohada yechimini kutayotgan masalalar, 
muammolar juda ko'p. Hozirgi paytda soliq axborotini qayta ishlash vazifasini 
bajaruvchi texnik vositalaming 50 foizdan ko'prog'i ma’naviy eskirganligi 
sababli yagona iqtisodiy axborot tizimi talablariga javob bera olmaydi. Shu 
sababli bu sohaga qo'shimcha zamonaviy kompyuterlarni jalb etish masalalari 
hozirgi kunning dolzarb muammolaridan biridir.
Hamkorlik bitimlari shartlari asosida O'zbekiston Respublikasi foy­
dalanuvchilar uchun zamonaviy web texnologiyalar asosida o'zining 
markaziy axborot resurslarga kirishni ta ’minlay oladilar. O'tkazilgan 
tadqiqotlar natijalari shuni ko'rsatadiki, tashqi savdo yagona iqtisodiy 
axborot tizimini yaratish jarayoni quydagi ishlami amalga oshirishni taqozo 
qiladi:
• turli xildagi ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlarining elektron 
xabarlar bo'yicha o'zaro bog'liqligini ta’minlash;
• vazirlik va idoralar axborot resurslari yordamida tashqi savdo 
ma’lumotlar bazasi bo'yicha yagona iqtisodiy axborot tizimini yaratish.
Keyingi bosqichlarda esa tizimni shakllantirish jismoniy shaxslar bilan 
ishlash, biija va barter bitimlarini rasmiylashtirish hisobotini amalga oshirish 
jarayonlari bilan bogiiq ravishda olib boriladi. O'zbekiston Respublikasi 
Davlat statistika qo'mitasida hozirgi kunda 15 ta lokal hisoblash tizimlari va 
203 ta alohida kompyuter tarmoqlari faoliyat yuritmoqda. Ular 3 pog'onali 
korporativ hisoblash tarmog'idan tashkil topib, tarmoqlar o'rtasida axborot 
ayiiboshlash ichki elektron pochta yordamida bajariladi.
Statitika sohasida tumanlar bo'yicha mehnat unumdorligini oshirish 
maqsadida kompyuterlaming kichik tarmoqlari va terminal majmualar 
yaratilishi darkor.
Respublika axborotlashtirish milliy tizimini shakllantirishda Markaziy 
bank yagona iqtisodiy axborot tizimini yaratish zaruriyati eng dolzarb 
muammolardan boiib, bu sohadagi tijorat banklari ham eng yirik axborot 
yetkazib beruvchilardan hisoblanadi. Ularning bank sektori axborot 
bazalaridagi ulushi 1.3-rasmda keltirilgan.
Hozirgi paytda Markaziy bank tomonidan elektron to'lovlar tizimi 
toiaqonli ishlab turibdi. Bu tizim banklar o'rtasida axborotni yuqori da-
20

---

16%
21%