“Ijtimoiy fanlar”kafedrasi

“Korrupsiya rivojlanish bo'yicha barcha sa'y-harakatlarni susaytiradi, ammo hozirda 
esa har qachongidan ham ko'proq, chunki tibbiy asbob-uskunalar yetkazib berish, vaksinalarni 
tarqatish va ijtimoiy himoya choralarini tezda ishga tushirish jarayonlarida misli ko‘rilmagan 
darajada korrupsiya xavfi mavjud. Har yili jahon miqyosda korrupsiya tufayli 2,6 trillion AQSh 
dollari miqdoridagi mablag‘lar, sog'liqni saqlash sohasidagi korrupsiya tufayli esa kamida 500 
milliard AQSh dollari yo‘qotilmoqda, bu butun jahonda sog'liqni saqlashga sarf etiladigan 
xarajatlarining umumiy qiymatidan ham ko'proqdir. COVID-19 pandemiyasi davridagi 
korrupsiya esa, e’tibordan chetda qolish xavfi yuqori bo'lganlar uchun hayot va mamot 
masalasiga teng bo'lishi mumkin.” – 
deb aytadi
 
BMT Taraqqiyot dasturining O'zbekistondagi 
doimiy vakili Matilda Dimovska xonim
 
o‘ziningkirish so'zi davomida
.
BMTTD bugungi kunda butun dunyo bo'ylab mamlakatlar bilan hamkorlikda 16-BRM 
(Tinchlik, adolat va kuchli institutlar)ga asosiy e’tiborni qaratgan holda, tadbirkorlikda halollik 
va ijtimoiy hisobdorlik hamda texnologiyalar va innovatsiyalarning tegishli qo‘llanilishi 
masalalarini COVID-19dan tiklanish davrida va undan so‘ng ham korrupsiyaga qarshi kurashish 
tashabbuslari ichiga kiritish borasida ish olib bormoqdalar. Eng muhimi, mavjud korrupsiyaga 
qarshi kurashish idoralarini qo'llab-quvvatlash va ularning huquq va imkoniyatlarini kengaytirish 
zarur. Ushbu faoliyatning umumjahon darajasidagi yo’nalishlarida ham BMTTDning 
O'zbekistondagi vakolatxonasi tomonidan loyihalar amalga oshirilmoqda. 
Eng muhimi, "O'zbekistonda samarali hisobdor va shaffof boshqaruv institutlari orqali 
korrupsiyaning oldini olish" (PCEAT) loyihasi 2018-yildan buyon ishlab kelmoqda. BMTTD, 
Adliya vazirligi va O'zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi tomonidan amalga 
oshirilayotgan ushbu o‘ta muhim loyiha butun mamlakat bo'ylab korrupsiyaning ham 
tushunchasini ham o‘zini yo’q qilish maqsadiga qaratilgandir. 
Darhaqiqat, korrupsiyaga qarshi kurashishda aholining huquqiy ongi va huquqiy 
madaniyatini 
yuksaltirish, 
jamiyatda 
korrupsiyaga 
nisbatan 
murosasiz 
munosabatni 
shakllantirish, davlat organlari va boshqa tashkilotlar xodimlarining huquqiy savodxonligini 
oshirish, ta’lim muassasalarida korrupsiyaga qarshi kurashish sohasidagi huquqiy ta’lim va 
tarbiya masalalari Qonunning 16, 17, 18-moddalarida o‘z ifodasini topgan. Chunki huquqiy ong 
va huquqiy madaniyati yuksak bo‘lgan va huquqiy ta’lim va tarbiya jihatdan yetuk bo‘lgan 
insonlar salbiy illat bo‘lmish korrupsiyaga yo‘l qo‘ymaydilar. 

---

Oʻzbekistonda keyingi yillarda juda katta islohotlar amalga oshirilyapti. Baʼzi vazirlik va 
idoralar “bizda korrupsiya yoʻq, unga barham berdik” deb maqtanishyapti ham, koʻkrak 
kerishyapti. Yoʻq, aslida bunday emas. Afsuski, oddiy fuqarodan soʻrasangiz, “hali korrupsiya 
hamma joyda bor”, deydi. Biz vaziyatga kompleks yondashish kerakligini tushunib yetyapmiz. 
Bulardan xulosa qilish mumkinki, korrupsiyaning oldini olishga kompleks 
yondashmasak, hech qachon biz bu illatni yenga olmaymiz. Faqatgina bitta sohani tanlab, bir 
yoʻnalishda, masalan, qonunchilik yoʻnalishi boʻyicha kurashadigan boʻlsak, korrupsiya zanjirini 
uzib boʻlmaydi. 
Biz korrupsiyaga qarshi kurashishni faqatgina DXX, prokuratura yoki ichki ishlar 
idoralarining vazifasi, deb bilar edik. Prezidentimiz taklifiga koʻra, endi barcha idoralarda 
korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha ichki nazorat tuzilmasini tashkil etish vazifasi 
qoʻyilmoqda. Chunki barcha idoralarda, aksariyat davlat xizmatchilarida korrupsion moyillik 
bor. 
Bosh prokuratura, Adliya vazirligi, Hisob palatasi va boshqa manfaatdor tashkilotlar 
bilan birgalikda davlat va xoʻjalik boshqaruvi organlarining 26 tasida korrupsiyaga qarshi ichki 
nazorat tizimini (“komplayens nazorat”) joriy etish boʻyicha kompleks chora-tadbirlarni ishlab 
chiqildi. 
Oʻrni kelganda, korrupsiyaga zamin yaratayotgan yana baʼzi omillarni ham aytish kerak. 
Bu yerda faqat davlat xizmatchilarini ayblash ham adolatdan emas. Demak, omillardan asosiysi 
– oylik maoshning kamligi, fuqarolarimiz uchun ijtimoiy himoya, ijtimoiy imkoniyatlar yetarli 
emasligi. Oddiygina aholiga tibbiyot, taʼlim tizimidagi imkoniyatlarini taʼminlab bera olmas 
ekanmiz, hech qachon korrupsiyani yenga olmaymiz. Buni xorij tajribasi ham koʻrsatib turibdi. 
Bu kabi chora-tadbirlarni amalga oshirish uchun xalqaro tashkilotlar koʻmagida Janubiy Koreya, 
Sloveniya va Singapurdan ekspert-maslahatchilarni jalb qilingan.
Oldimizda turgan eng muhim vazifalardan yana biri – keyingi yildan boshlab korrupsiya-
ning darajasini baholovchi milliy indeksni ishlab chiqish. Xabaringiz boʻlsa, bu boradagi xalqaro 
indeksda hozircha 180 davlat ichida Oʻzbekiston 153-oʻrinda turibdi. Endi biz oʻzimizning 
milliy indeksimizni ishlab chiqamiz. Shu tariqa mamlakatdagi qaysi vazirlik, qaysi idorada, 
qaysi sohada korrupsion holatlar koʻpligi, qaysi davlat xizmatchilari korrupsiyaga koʻproq 
moyilligi toʻgʻrisida jamoatchilikni tanishtirib boramiz. Bu jarayonda davlat idoralari 
rahbarlarining reytingi ham shakllanadi. 
 3. 
Korrupsiyaga qarshi kurashish madaniyatining shakllantirish hozirgi davrning end 
dolzarb vazifalaridan biridir. Bu sohada juda katta va keng miqyosli amaliy ishlar olib 
borilmoqda. Ana shunday tadbirlardan biri 2021 yil 28-yanvar kuni