O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti shahrisabz filiali

Mavzu bayoni: 
Reja: 
1.
 
Markaziy osiyoda uchraydigan tabiiy tusdagi favqulodda vaziyatlar va ularning tavsifi 

---

122 
2.
 
Markaziy osiyo hududining geografik joylashishi va uning o’ziga xos geologik tuzilishi. 
3.
 
Tabiiy tusdagi favqulodda vaziyatlarda aholini muhofaza qilish tadbirlari. 
Markaziy Osiyo yer yuzining xozirgi ko’rinishi uzok vaqt davom etgan geologik davrlar 
mobaynida yerning ichki va tashki kuchlarining birgalikdagi ta'siri natijasida vujudga kelgan. 
Markaziy Osiyo hududi Yevroosiyo qit'asining markazida joylashgan bo’lib, Qozog’iston, 
O’zbekiston, Turkmaniston, Tojikiston va Qirg’iziston davlatlarini o’z ichiga oladi. 
Geologik tuzilishi xilma-xil bo’lgan bu hudud asosan ikkita katta tektonik tuzilma - 
Pomir va Tyanshan tog’larining litosfera plitalaridan iborat. Markaziy Osiyoda tabiiy 
ofatlarning ko’prok uchrab turishi uning tabiiy tuzilishi bilan bog’likdir. Markaziy Osiyoda 
uchraydigan tabiiy ofatlarning kelib chiqishida geofizik, geo-logik, gidrogeologik, atmosfera va 
boshqa omillar asosiy o’rinni egal-laydi. Ular oqibatida hayot xavfsizligi buziladi, insonlar 
nobud bo’la-di, xalq xo’jaligi obyektlariga turli darajada moddiy zarar yetkazadi.
Markaziy Osiyo xududlarida uchraydigan tabiiy ofatlarning hosil bo’lishida 
geofizik, 
geologik, gidrogeologik, atmosfera
va boshqa omillar asosiy o’rinni egallaydi. Ular oqibatida 
hayot xavfsizligi buziladi, insonlar nobud bo’ladi, halq xo’jaligi ob'yektlariga turli darajada 
moddiy zarar yetadi. 
Geofizik omillar
– yerning fizik hususiyati natijasida yuzaga keladigan turli noxush 
vaziyatlar majmuasini sodir etadi. 
Geologik omillar
– yerning paydo bo’lishi bilan bog’liq bo’l-gan va hozirgacha 
davom etib kelayotgan ichki va tashqi kuchlari ta'sirida paydo bo’ladigan xavfli jarayonlarni 
yuzaga keltiradi.