Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta mahsus ta’lim vazirligi

1.4
 
 Qurilishda ishlatiladigan yogʻoch materiallar va ularning turlari
 
Qurilishda ishlatiladigan yogʻoch materiallar asosan ikkita turga boʻlinadi: 
-
dumaloq kesimli yogʻoch materiallar; 
-
tilingan yogʻoch materiallar.
Dumaloq kesmli yogʻoch materiallar odatda hodalar deb ataladi. Ular 
qurilishbop yogʻochlarning ikki uchidan kesib, shoxchalaridan tozalanadi va 
davlat standarti boʻyicha buyurtmachilarga yetkazib beriladi. Qurilishbop yogʻoch 
hodalar koʻndalang kesimining oʻlchamlari boʻyicha uch guruhga boʻlinadi:
1)
Kichik hodalar, diametri 8…13 sm oraligʻida boʻladi;
2)
Oʻrtacha hodalar, diametri 14…24 sm oraligʻida boʻladi; 
3)
Katta hodalar, diametri 26 sm va undan katta boʻlgan hodalar kiradi. 
Qurilishbop yogʻoch hodalarning boʻylama qirqimi kesik konus shaklida 
boʻladi va ularing diametri pastdan yuqoriga qarab kichrayib boradi. Sifatli 
yogʻoch hodalarda ularning diametrini kichrayib boorish darajasi har bir metr 
uzunlikda 0,8sm/m dan ortiq boʻlmasligi kerak.
Yogʻoch hodalarning yoʻgʻonligini belgilashda ularning uchki tomonidagi 
diametri e’tiborga olinadi. Qurilishbop yogʻoch hodalar davlat standartlari 
boʻyicha 4,0; 4,5; 5,0;5,5; 6,0 va 6,5m uzunlikda boʻladi. Sanoat va fuqaro 
qurilishida asosan oʻrtacha oʻlchamli (
) boʻlgan yogʻoch 
hodalardan keng foydalaniladi. Gidrotexnika inshootlarini qurishda maxsus 
buyurtmalar asosida katta oʻlchamli xodalar 9,5m gacha boʻlgan uzunlikda 
tayyorlanishi mumkin. Kichik oʻlchamli xodalardan esa (
) yuk tashish 

---

11 
vagonlarining chetiga tirgovuch ustunlar sifatida hamda vaqtinchalik bino va 
inshootlarni qurishda yogʻoch konstruksiya elementlari sifatida foydalaniladi. 
1.5 Qurilishbop tilingan yogʻoch materiallar 
 
Odatda katta yoshli va katta oʻlchamli qurilishbop yogʻochlardan kesib 
olingan hodalarni dumaloq arrali stanoklarda yoki yogʻoch tilish ramalari 
yordamida boʻylama tilish yoʻli bilan qurilishbop tilingan yogʻoch materiallar 
tayyorlanadi. Ularning koʻndalang kesimi asosan toʻgʻri toʻrtburchak yoki kvadrat 
shaklida boʻladi. Tilingan yogʻoch materiallarning odatda toʻrtta tomoni yoki 
faqat qarama-qarshi ikki tomoni tilingan boʻlishi mumkin. (1.2-rasm)