Menejmentga kirish

Qayd qilingan usullar mohiyati motivlashtirishda turlichadir.
Demotivlashtirish
-bu motivlashtirishga teskari harakat qilish, imkoni borcha 
bilinar-bilmas 
holda 
xodimlarning 
tashabbusining 
bugʻish, 
ular 
bilan 
hisoblashmaslik, ularni doimo qoʻrquv va ikkilanish holatida oʻzini tutishga 
majbur etish kabi nomaqbul hatti-xarakatlar majmuasidir.
Bunday harakatlar rahbarning quyidagi munosabatlarida namoyon boʻladi. 
1. 
Oʻz qoʻl ostingizdagi xodimga koʻrsatmalar berar ekangiz, shunday noaniq 
atamalarni ishlatingki, toki u Sizning nima istayotganingizni taxminan boʻlsa ham 
aniqlay olmaydigan boʻlsin. Birorta aniq bir voqea toʻgʻrisida soʻz ochmang, 
birorta aniq misol keltirmang. Oʻz-oʻzidan ravshan bir nima toʻgʻrisida 
gapirilayotgandek va biroz zehni bor har qanday odam ham gapning tagiga etib 
olishga shubha boʻlmagandek qilib koʻrsatma bering. 
2. 
Uni shunday tanqid qilingki, toki u yoʻl qoʻygan xotalarini tuzatish uchun 
nimalar qilish kerakligini bilmaydigan boʻlsin. 
3. 
Agar Sizning aytganlaringizdan biror narsani tushuntirib berishni 
soʻraydigan boʻlsa, bunga koʻnganingizni bildirib aslo ajablanmang va oʻzingizni 
haddan tashqari hayratlangan qilib koʻrsating. Bu xildagi oddiy koʻrsatmalarni 
tushuntirib berishni uning oʻzidan boshqa xech kim, xech qachon iltimos 
qilmaganini aytib qoʻying. Mavjud vaziyatni bir qadar oydinlashtirib beradigan 
misollardan narsani juda tez tushunib oladigan boʻlsa, u oʻzini ancha dadil 
tutadigan boʻlib qoladi. 
4. 
Agar qoʻl ostingizdagi xodim bir narsa haqida ikki marta soʻraydigan 
boʻlsa, uning savoliga ilgari javob berganingizni ayting. 
5. 
Siz nimani kuzda tutayotganingizni u hamon tushunmayotgan boʻlsa, Siz 
oʻzingizni jahldan tiyib turganingizni namoyish qilib koʻrsating. Bu safar unga eng 
oddiy soʻzlardan foydalanib, shu qadar sekin va batafsil yoʻl-yoʻriq koʻrsating. 
6. 
Uning ishida tanqid qilishga bahona boʻladigan narsa topa olsangiz, shu 
kishining xatosi arzimas va tuzatish osonligiga qaramay bu imkoniyatni qoʻldan 
chiqarmang. Bundan tashqari Siz uni hali u yoʻl qoʻymagan xatolarda ayblashga 
urinib koʻrishingiz mumkin.
7. 
Unga batafsil yoʻl-yoʻriq koʻrsatib bir ngechta vazifani beringu, ammo 
kutilayotgan maqsad yoki natijalarni notayin qilib qoldiring. U boshqa yoʻl bilan 

---

88 
tezroq natijalarga erishish mumkin deb imkoniyat qila olmaydi. O`zingizni shunday 
tutingki, toki qoʻl ostingizdagi kishi qanday boʻlmasin biror tashabbus koʻrsata 
olmasin. 
8. 
Qoʻl ostingizdagi kishi Siz topshirgan vazifani bajarayotgan mahalda oʻz 
koʻrsatmalaringizni dam-badam oʻzgartirib turing. Ba’zan, aniqsa natijalar juda 
kungildagidek boʻlib chiqarvermaydigan mahalda, oldin berilgan koʻrsatmalarni
inkor qilish bu oʻrinda yordam berishi mumkin. 
9. 
Koʻrsatmalaringizni bajarish jarayonida oldin koʻzda tutilmagan masalalar 
kelib chmiqadi, qoʻl ostingizdagi kishi yana Sizga murojat qiladigan boʻlsin. U 
oʻsha vazifani qanday uddalash kerakligini bilman deb aytgan mahallarda ham, 
uning oʻzi biror qaror qabul qilishga xech yoʻl qoʻymang. 
10. 
Sizning bunday aralashuvingizga u e’tibor bildiradi deysizmi? Ishning 
koʻp nozik tomonlari va xususiyatlari borki, vaqt etishmayotgani uchun bularni 
men tushuntirib berolmayman deb ayting unga. Axiyri u gap ba’zi tafsilotlarni 
bilmaslikka emas, balki oʻzining fahm-farosati unga etarli emasligida ekanligini 
tushunib oladi albatta. 
11. 
Qoʻl ostingizdagi kishingizni ishni oʻzingiz bergan koʻrsatmalarga aniq 
amal qilib, garchi bu juda sekinlik bilan boʻladigan va noqulay yoʻl boʻlsa ham, 
bajarishga majbur eting. Ana shunda Siz uning imillab ishlashidan shikoyat 
qilishingiz mumkin boʻladi. 
12. 
Unga shunday muddatlarni belgilanki, bu muddatlarda u ishni aniq 
uddalay olmaydigan boʻlsin. U oʻsha muddatlarni xuddi moʻljallaganingizdek 
oʻtkazib yuborgan mahalda esa Siz ancha unumsiz ishlar ekansan deb aytishinggiz 
mumkin. 
13. 
Unga oʻzining qobiliyatlari va tayyorligidan ancha past turadigan ishlarni 
bajarishni topshiring. Shundan keyin malakasiz xodim ham bu ishni bemalol 
uddalagan boʻlur edi deb ta’kidlayvring. 
14. 
U nimaiki ish qilsa, shularning hammasini takomillashtiring. Uning ishini 
durustroq holga keltirish uchun Siz shunday qilayotganingini unga aytin. Shundan 
keyin, agar u Sizning talablaringizni bajo keltirish uchun bitta ishning oʻzini 
qaytadan qilishga 2-3 marta behuda urunibkoʻradigan boʻlsa, Sizning mehnat 
samaradorligini past deb aytishingiz mumkin. 
Mana shu maslahatlarga amal qilib, Siz quyidagilarga erishishingiz mumkin: 
* qoʻl ostingizdagi kishi oʻzining qobiliyatlariga shubha bilan qaraydigan 
boʻladi; 
* u eng oddiy qarorlarni qabul qilishga ham choʻchib turadi; 
* u juda oddiy masalalar yuzasidan ham Sizga murojaat etaveradigan boʻlsa; 
* qoʻl ostingizdagi kishi allpaqachon tugatilishi kerak boʻlgan ish ustida uzoq 
oʻtiradi; 
* unga Siz oʻzingizni undan koʻra aqlliroq ekanligingizni isbot etasiz; 
* u “qoʻldan keladigan ” boshqa bir ishni qidirib koʻrish kerak degan xulosga 
keladi. 
Koʻrib turibsizki, tutgan siyosatingiz oʻz natijasini berib turibdi. 
Demovlashtirishni uddaladingiz. 

---

89 
Ammo zinhor bu yoʻlni tutmang. Oʻz shogirdini oʻzi ashaddiy munosabatda 
boʻlgan, kuchli raqobatdosh korxonaga qisqa muddatga rahbar lavozimiga 
tayinlanayotgan “ustoz” unga korxonani zudlik bilan inqirozga mahkum etish 
uchun quyidagi demovlashtirish maslahatlarini berdi. 
Agar Siz demotivlashtirish tarafdori boʻlib, korxonaningizni qisqa muddat 
ichida inqiroz tomon mahkum etmoqchi boʻlsangiz, u holda qoʻyidagicha ish 
tuting: 
Axborot
-bu ma’lumot va xabarlar toʻplami boʻlib, mazmunan, yangilik 
unsurlariga ega boʻladi va boshqaruv vazifalarini hal etish uchun oʻta zarurdir. 
Ishonchli va zarur axborotlarsiz boshqarishni amalga oshirib boʻlmaydi. 
Axborotlar boshqaruv negizi hisoblanadi 
Boshqaruvchi va boshqariluvchi tizimlar oʻrtasidagi oʻzaro aloqalar axborot 
vositasida quyidagicha amalga oshiriladi.