Zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish

SDH ni xosil qilishdan maqsad va uning afzalligi 
SDH tizimlarini xosil qilishdan maqsad:
1. 
Kirish oqimlarini yigʼmasdan va ajratmasdan kiritish va chiqarish (masalan, 
Ye1 oqimlarni kiritamiz, bunday oqimlar 63 ta, shundan bittasini osongina ajratib 
olish mumkin. Bundan tashqari oqimlar turli sinxronizatsiyalash chastotasiga ega);
2. 
Xar qanday murakkab topologiyali boshqaruv tarmoqlarini marshrutlarini 
amalga oshirish uchun freymlarning yangi tuzilishini qayta ishlash zarur (masalan, 
paketli aloqada aniq manzili va marshruti aniqlangan boʼlishi lozim);
3. 
Bir qator uzatish tezliklarini tizimlashtirish va PDH chegarasida davom 
ettirish (PDHda xar birining standart tezligi 64 kbit/s ga teng boʼlgan, 3 ta: 
Аmerika, Yaponiya, Yevropa ierarxiyasi mavjud edi. Optik tolaga oʼtgandan keyin 
barcha tizimlar birlashtirildi va barcha triblar STM-1 deb ataldi).
SDH tizimining 1- satxida : STM-1
2- satxida: STM-4 = STM-1 * 4
3- satxida: STM-16 = STM-4 * 4
4- satxida: STM-64 = STM-16 * 4
SDH tizimlarini vujudga keltirish orqali barcha berilgan triblarni (komponent 
signallarni), xar qanday SDH tizimlariga oʼtishda Аmerika, Yaponiya, Yevropa 
standartlariga birlashtirishni (E1 ….. EN) qarab chiqadi.
4. 
Virtual konteynerlar asosida “bir-birini ichiga joylashtirish” texnologiyasini 
qoʼllash. 5. 
SDH tizimlarini qayta ishlashdan oldin optik muxitda 
uzatishni qoʼllash belgilangan va SDH uchun birlamchi standart tezlik 155 Mbit/s 
ga teng (barcha zarur narsalar konteynerda joylashadi). 
Аvzalligi 
Sinxron 
raqamli 
ierarxiya 
quyidagicha 
afzalliklarga 
ega:
1. Sinxron tarmoqlarda bitta kirish-chiqishli multipleksorlar, E1 boshlangʼich 
triblarini STM freymiga oʼzgartirishni amalga oshiradi. PDH ierarxiyasida yuqori 
satxga oʼtish uchun bir necha marta oʼzgartirish zarur boʼlsa, bunda toʼgʼridan-
toʼgʼri E1 satxidan SDH (STM-1) satxiga oʼtishni amalga oshirish mumkin. Bu 
iqtisodiy jixatdan qurilmalarni tiklashga va taʼminotini tejashga olib keladi.
2. 
Ishonchlilik 
va 
tarmoqni 
qayta 
tiklash.
Optik tolali uzatish tizimlarida shovqin taʼsiri tufayli emas, balki uning (SDH ning) 

---

16 
arxitekturasi va tarmoqni boshqarish xisobiga tarmoq rad etmasdan ishlaydi.
3. 
Boshqariladigan 
tarmoqlarning 
oʼta 
chidamliligi.
Bu liniyadagi kanallar sonining juda koʼpligi va kompyuter ierarxiyasining 
elementi orqali yo tarmoqli satxga ega boʼlgan boshqarish, bundan tashqari 
tarmoqni biror markazdan, masofadan turib boshqarish imkonidir (STM-1 
sarlavxasi 80 baytdan iborat boʼlib, shundan 20 tasi axborotli signallar uchun, 60 
tasi esa boʼsh xisoblanib, ular tarmoqni boshqarish uchun qoʼllaniladi). 4. 
Boshqa zamonaviy texnologiyalarni oʼziga biriktirgan xolda, xar qanday trafikni 
(yuklamani) uzatish imkoni, masalan, Frame Relay – xozirgi zamonaviy 
tizimlardan biri (32 baytli АTM paketi) yoki qatorlar orasida bir qonun boʼlishi 
lozim. 
Sinxron raqamli ierarxiya (SDH) telekommunikatsiya uzatish tizimi transport 
tarmoqlarini qurish uchun texnik asosdir. Ularni aloqa tarmoqlarida amalga 
oshirish XX asrning 80-yillarida boshlangan. SDH tizimlari va oldindan mavjud 
raqamli uzatish tizimlari o'rtasidagi tub farq shundan iboratki, ular ma'lumotni 
ishlab chiqaruvchilar emas, balki faqat standart Plesiyoxron Raqamli Ierarxiyaning 
(PDH) an'anaviy tuzilmalarida shakllangan raqamli oqimlarni yuqori samarali 
uzatish va tarqatish uchun mo'ljallangan, shuningdek yangi telekommunikatsion 
texnologiyalarda - ATM, B-ISDN va boshqalar. Yuqoridagi barcha raqamli 
oqimlar SDH tizimlarida Virtual Konteynerlar (VC) deb nomlangan axborot 
tuzilmalari ko'rinishida "tashiladi". VC tuzilmalarida, raqamli ma'lumotlarning 
dastlabki manbalari transport tarmog'i orqali uzatiladi, ma'lum bir qator xizmat 
ko'rsatish ma'lumot kanallari bilan to'ldiriladi, yo'l sarlavhalari deb nomlanadi 
(Path Overheard - RON). Umumiy holda, qo'shimcha kanallar transport tarmog'ini 
samarali boshqarish uchun mo'ljallangan va tezkor, ma'muriy va servis 
ma'lumotlarini uzatish funktsiyalarini bajaradi (Operation, Administration, 
Maintenance, OAM). Bu aloqa tarmog'ining yuqori funktsionalligi va yuqori 
ishonchliligini ta'minlaydi. 
Xuddi shu yoki har xil turdagi VC virtual konteynerlar guruhlari transport 
tarmog'ining elementlari o'rtasida (ma'lumotni yuboruvchidan qabul qiluvchiga) 
uzatish liniyalari orqali sinxron transport modullari (Sinxron transport moduli 
(STM)) deb nomlangan axborot tuzilmalari shaklida uzatiladi. STM-STM-1, 4, 16, 
64-ning har xil tartibiga binoan turli bod stavkalari bo'yicha "tashiladi". STM-N lar 
regeneratsiya bo'limi OH-RSOH va multipleksor bo'limida to'liq OAM funktsiyasi 
bilan STM uzatilishini ta'minlaydigan tegishli sarlavhalar bilan jihozlangan. 
(Multipleks qism OH-MSOH). Transport tarmog'ining asosiy tarkibiy qismi 
bo'lgan SDH uzatish tizimining soddalashtirilgan funktsional diagrammasi sek. 
2.1. 
Shakl 2.1. SDH uzatish tizimining funktsional diagrammasi 

---

17 
Rasmda "Rejeneratsiya bo'limi" va "Multiplexer bo'limi" deb nomlangan ikki xil 
bo'lim ko'rsatilgan. 
"Rejeneratsiya bo'limi" bu STM-N signalini regenerator yoki ikkita qo'shni 
regenerator o'rtasida uzatiladigan yoki qabul qilinadigan tarmoq elementining 
terminal uskunalari orasidagi uzatish tizimining bir qismidir. 
"Multiplexer bo'limi" bu ikkita tarmoq elementlari o'rtasida ma'lumot uzatish 
vositasi bo'lib, ulardan birida STM-N signali hosil qilinadi (to'planadi), boshqasida 
esa komponent oqimlariga "ajratiladi". Umuman olganda, SDH transport tarmog'i 
multiplekser qismlardan iborat bo'lib, ular uchun har bir bo'lim uchun zarur bo'lgan 
uzatish kanalining quvvatiga qarab SDH signalining darajasi har xil bo'lishi 
mumkin. 
"Traktat" 
– 
sDH uzatish tizimining VC virtual konteyneri "yig'ilgan" nuqtasi 
(masalan, PDH komponent oqimlaridan) va VC "ajratilgan" nuqta o'rtasidagi 
mantiqiy aloqani anglatadi. Yo'lni ma'lumot uzatiladigan ikkita nuqtani bir-biriga 
bog'lab turadigan multipleksor qismlari orqali yotqizilgan trubka sifatida tasavvur 
qilish mumkin. Raqamli ma'lumotlarning turli hajmlarini "tashish" uchun har xil 
turdagi virtual konteynerlar ishlab chiqilgan. Evropa PDH oqimlari uchun 
quyidagilar: 
VC pastki buyurtma (Past buyurtma VC, LOVC); 
"Transport" uchun VC-12 E1 \u003d 2048 kbit / s (2 M); 
"Transport" uchun VC-22 E2 \u003d 8448 kbit / s (8 M); 
Eng yuqori buyurtma VC (Yuqori buyurtma VC, HOVC); 
"Transport" uchun VC-3 EZ \u003d 34368 kbit / s (34 M); 
"Transport" uchun VC-4 E4 \u003d 139264 kbit / s (140 M). 
Virtual konteynerning "sig'imiga" qarab, VC-12, VC-22 (pastki buyurtma) va VC-
3, VC-4 (yuqori buyurtma) virtual konteyner yo'llari ajralib turadi. 
Virtual konteyner SDH transport tizimida multipleksatsiya, o'zaro ulanish (o'zaro 
bog'lanish) va boshqalar uchun ishlov beriladigan elementlarning birligi. Shu bilan 
birga, "tashilgan" ma'lumotlarga kirishning hojati yo'q, chunki turli xil ma'lumotlar 
bir xil shaklda taqdim etiladi, bu virtual konteyner deb ataladi (shu bilan birga, uni 
marshrut bo'ylab qayta ishlash uchun zarur bo'lgan ma'lumotlar VC-ga qo'shiladi). 

---

18 
Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, virtual konteynerlar turli xil buyurtmalarga 
asoslangan STM shaklida transport tarmog'ining elementlari o'rtasida uzatiladi. 
STM oqimlarini qabul qilish uchun asosiy (asosiy) struktura STM-1 bo'lib, 
normallashtirilgan uzatish tezligi 155,52 Mbit / s ni tashkil qiladi. Shu bilan birga, 
tarmoq ehtiyojlariga qarab STM-1 raqamli oqimida har xil va turli 
kombinatsiyalardagi virtual konteynerlarni uzatish mumkin: 
STM-1 raqamli oqimidan yuqori darajadagi STMlarni Xalqaro elektraloqa 
ittifoqining (ITU-T) telekommunikatsiya sektori G.707 tavsiyasiga binoan oddiy 
sinxron multiplekslash yo'li bilan olish mumkin: 
Bundan tashqari, STM-4 dan boshlab multiplekslash optik diapazonda amalga 
oshiriladi. 
STM-N axborot tizimlari transport tarmog'ining elementlari orasida optik tolali 
aloqa kabellari, sun'iy yo'ldosh liniyalari yoki raqamli radiorele liniyalari 
tomonidan tashkillashtirilgan uzatish liniyalari orqali uzatiladi (multiplexing 
xususiyatlarini hisobga olgan holda, STM-1 raqamli oqimi faqat DRL orqali 
elektron shaklda uzatilishi mumkin). 
Shaklda ko'rsatilgan SDH transport uzatish tizimlarining xarakterli xususiyati. 2.1, 
ikkala chiziqli yo'lning ham, multipleksor uskunasining asosiy tarkibiy 
qismlarining ham yuqori darajadagi zaxirasi. Shunday qilib, tarmoq elementlari 
orasidagi elektr uzatish liniyalari odatda mutlaqo ortiqcha (2.1-rasm), bu baxtsiz 
hodisalar paytida ulkan axborot oqimlarini yo'qotishining oldini olishga yordam 
beradi (masalan, hatto birlamchi STM-1 1920 oqimli kanalida PM oqimi "tashish" 
rejimida 140 M uzatilishi mumkin). . 
SDH uzatish tizimlaridan foydalangan holda transport tarmog'ining parchasini 
qurish misoli sek. 2.2. Rasmdan ko'rinib turibdiki, transport tarmog'i har qanday 
ma'lumotni raqamli shaklda uzatish uchun mo'ljallangan. O'zining markazida 
transport tarmog'i - bu kommutatsiya tugunlari, individual raqamli oqimlarning 
kirish nuqtalari, regenerator va multipleksorlar bilan uzatish liniyalari. Transport 
tarmog'ining barcha tugunlarida ma'lumot oqimlarini kiritish va kiritish uchun 
yo'llarni almashtirish mumkin. Bunga qo'shimcha ravishda, tarmoq yo'llarining 

---

19 
tugunlarida elektr uzatish liniyasida yoki uskunada shikastlanganda almashtirish 
mumkin. 
Shakl 2.2. SDH uzatish tizimlaridan foydalangan holda transport tarmog'ining 
parchalanishi 

---

20