Biologik faol moddalar texnologiyasi

Tozalanmagan ferment preparatlari
mikroorganizmlarni ozuqa muhit qoldiqlari bilan birgalikda 
yumshok sharoitda quritish orqali olinadi. 
Bunday preparatlar yuza qatlam usulida o‗stirilgan produtsent kulturasidan ekstraktni bug‗latish 
yo‗li bilan olinadi yoki agarda mikroorganizmlarni chuqur qatlam usulida o‗stirilgan bo‗lsa kultural 
suyuqlik filtratidan olinadi. 
Fermentlarning texnik preparatlari kukun shakligacha quritilgan maxsulotlarni yoki tarkibida 50% 
gacha quruq massani saqlagan suyuq konsentratlarni tashkil etadi. 
Tozalanmagan ferment preparatlarini ishlab chiqarishning eskizli sxemasi
Hujayradan fermentlarni ajratib olish uchun dastlabki materialni subxujayra strukturalari bilan 
birgalikda maydalash zarur bo‗ladi.
Buning uchun maxsus tegirmonlar va gomogenizatorlardan, ultratovushlardan, biomassani 
almashinib muzlatish va eritish usullaridan foydalaniladi. 
Hujayraning membrana strukturasidan fermentlarni ajratib olish uchun gemogenatga ma‘lum 
miqdorda detergentlar qo‗shiladi yoki biomassa ma‘lum fermentlar bilan ishlov beriladi bular – 
lizotsim, sellyulaza, letsitinaza. 
Fermentlarni ajratib olishda asosiy e‘tibor barcha operatsiyalarni o‗tkazishda oqsilni 
denaturatsiyaga uchratmasdan olinishiga qaratilishi kerak bo‗ladi (rn ning neytral ko‗rsatkichlari, 
himoyalovchi oqsil ko‗rinishidagi turg‗unlashtiruvchi qo‗shimchalar, tuzlar va h.k.).
Ajratib oligan ferment xususiyati va undagi ballast moddalarga karab tozalangan ferment 
preparatlarini olishda turli amallar va usullardan foydalaniladi (termik fraksiyalash, organik 
erituvchilar va tuzlar bilan cho‗ktirish, molekulyar elaklardagi tozalash, ion almashinuv 
xromatografiyasi, elektroforez va b.q.).
 
Fermentlar muhandisligi rivojlanishida muhim bosqichlardan bu 
immobillangan fermentlarni 
olish va qo‗llanish usullarini ishlab chiqish bo‗ldi. Bunda fermentlar o‗z katalitik hususiyatlarini 
saqlab qolgan xolda erimaydigan inert tashuvchi yuzasiga bog‗lanadi.

---

99 
Biokonversiyaning eng muhim sanoat jarayonlari substratni ko‗p bosqichli o‗zgarishlar orqali 
so‗nggi mahsulot xosil bo‗lishini bir necha fermentlar yoki fermentativ tizimlar ishtirokida olib 
boradi
33
. 
Kimyoviy o‗zgarish jarayonlari oldida biokonversiyaning biotexnologik ustunligi shundan 
iboratki, zaruriy katalizatorlar kultura mikroorganizmlari tomonidan sintezlanib konversiya jarayoni 
bitta texnologik bosqichda o‗tkaziladi.
Tirik tizimlardagi fermentativ jarayonlar kimyoviy sintezga qaraganda energetik jihatdan ancha 
foydaliroqdir.