Biologik faol moddalar texnologiyasi

 
SUV O‗TLARIDAN BIR HO‗JAYRALI OQSILNI OLISH 
Suv o‗tlarini bir ho‗jayrali oqsil sifatida qo‗llanishga bo‗lgan qiziqish juda yuqoridir, chunki ular 
ochiq suv havzalarida yaxshi o‗sadilar va SO
2
ni uglerod manbasi sifatida, yorug‗likni fotosintez 
uchun energiya manbai sifatida foydalanadilar. 
Chlorella
va 
Scenedesmus 
ko‗p vaqtlar davomida 
YAponiyada
, Spirulina 
esaAfrika va Meksikada oziqovqat ratsionida qo‗llanilib kelinadi. 
Ba‘zi mamlakatlarda suv o‗tlari xovuzlarda va lagunalarda qator organik ifloslanishlarni tozalash 
maqsadida o‗stiriladi, xosil bo‗lgan biomassani yig‗ib olinadi, quritiladi va hayvon ozuqasiga kukun 
sifatida qo‗shib beriladi. 
Bir hujayrali oqsilni qo‗llanishini iqtisodiy jihatlari.
Bir hujayrali oqsilning iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiqligi quyidagilar bilan aniqlanadi: 
-
mavjud mahsulotlar bilan solishtirganda ularning raqobat bardoshligi bilan; 

---

83 
-
mikrob oqsili asosida qilingan preparatlar mazkur moddaga boy bo‗lib uzoq vaqt davomida 
saqlanadi va uzoq masofalarga bemalol transportirovka qilinishi mumkin; 
- kelgusida bir hujayrali oqsilni asosan hayvonlar ozuqasiga boshqa oqsil materiallarini o‗rnini 
bosish uchun qo‗shimchalar sifatida qo‗llash; 
- bir hujayrali oqsilni sanoat miqyosida ishlab chiqarilishiga qaramasdan bu biologik jarayon 
hisobalnadi, uni joriy etish tabiatda o‗rnatilgan ekologik muvozanatni (balans) buzmaydi. SHu 
maqsadda biotexnologiyada bu oqsilni olinishi boshqa sintetik moddalarni paydo bo‗lishiga to‗sqinlik 
qiladi va retsiklizatsiya jarayonlarini qo‗llashga asoslangan, ya‘ni atrof muhitni ifloslanishga yo‗l 
qo‗ymaydigan texnolgiyalarni qo‗llashga imkon beradi.
Otalangan tuxum hujayraga begona genlarni kiritilishi yordamida irsiy o‗zgargan hayvonlarni 
yaratish g‗oyasi amaliyotda 1980 yillarda amalga oshirildi. Boshqa fanlarda bo‗lgan singari, olimlar 
o‗zaro ma‘lumot almashinishi uchun yangi terminlar qo‗llashga to‗g‗ri keldi. Shunday qilib, 
begonagen (ekzogen) DNK si orqali genotipi o‗zgartirilgan hayvonlarni transgenli hayvon deb atashni, 
kiritilgan DNKni esa transgen deb atashni, butun texnologiyani esa transgen texnologiya yoki 
transgenoz deb ataldi.
Transgen texnologiyasining ishlab chiqilishi va mukammalashuvi laboratoriya sichqonlarida 
amalga oshirila boshladi. 1980 yillarga kelib, sichqonlarning har xil liniyalariga 100 ortiq begona 
genlar kirtila boshladi.