O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universitetining pedagogika instituti «gumanitar fanlar kafedrasi»

5. Ob havo va iqlim. 
Biror joyda ma’lum vaqtda (sutka, hafta, oy, fasldagi) 

atmosfera 
quyi qatlamida yuz beradigan hodisalar (harorat, bosim, havoning absalyut va nisbiy namligi, 
yomg’ir, tuman, bulut, shamol, momoqaldiroq, chaqmoq va b.) yig’indisiga 
ob-havo
deyiladi.
Ob-havoning asosiy elementlari harorat, bosim, havoning absalyut va nisbiy namligi, yomg’ir, 
tuman, bulut, shamol, momoqaldiroq, chaqmoq va boshqalardir. Troposferada ob-havo 
elementlariga bog’liq ravishda shamol va bulut hosil bo’ladi. Ob-havoning barcha elementlari 
va hodisalari o’zaro bog’langan. Biror elementning o’zgarishi boshqa elementlarning va butun 
ob-havoning o’zgarishiga olib keladi.Ob havo juda o’zgaruvchan bo’ladi , u bir sutkaning o’zida 
bir necha marotaba o’zgarishi mumkin. Masalan, O’rta Osiyoda yozda havo isib ketib, bosim 
pasayadi, natijada bu yerga shimoldan, shimoli-g’arbdan salqinroq havo massalari kirib keladi 
va xudud haroratini bir oz pasaytiradi. 
Ob-havo o’zgarishi natijasida havo massalari almashinadi. Yer sharini Quyosh bir xil 
isitmaydi va bir xil yoritmaydi, shunga ko’ra havoning holati hamma yerda bir xil emas. Shu 
sababli atmosferaning quyi qatlamida o’z xossalariga ko’ra bir-biridan farq qiladigan havo 
massalari vujudga keladi. 4 ta yirik havo massasi bor: 
1. Arktika havosi; 2. Qutbiy yoki mo’tadil havo; 3. Tropik (dengiz va kontinental) havo; 4. 
Ekvatorial havo. 
Hozirgi vaqtda ob-havoni oldindan qanday bo’lishini 1-2 kun va hatto bir oylab ilgari aytib 
berishi mumkin. Uni oldindan aytib berish uchun bir davrning o’zida turli joylarda meteorologik 
va aerologik stantsiyalar-da kuzatishlar olib boriladi. Bu stantsiyalarning bergan ma’lumotiga 
asoslanib yerning sinoptik (ob-havo) kartasi tuziladi. Ob-havoni kuzatish xalqaro miqyosda 
Grinvich vaqti bilan soat 00, 03, 06, 09, 12, 15, 18, 21 da olib boriladi. Bugungi kunda ob-
havoni oldindan prognoz qilishda kosmik avtomatik stantsiyalarning bergan habarlaridan keng 
foydalanilmoqda. Yerning sun’iy yo’ldoshlari, avtomatik stantsiyalar va kosmonavtlar bergan 
ma’lumotlar asosida ob-havoni oldindan prognoz qilish juda aniq bo’lib, uning to’g’ri 
chiqishligi 86-90%ni tashkil etadi.
Ob havoni qanday bo’lishini kishilar o’zlarining ko’p yillik tajriba-lari asosida mahalliy 
alomatlarga qarab ham aniqlaydilar.
Ma’lum joyda ob-havoning ko’p yillik takrorlanishi