Har bir millat va xalqning kamolotida ona tilining o`rni benihoya kattadir

diglossiya 
bir tilning turli shakllarda birga mavjud bo’lishini 
bildiradi. Shuning uchun so’zlovchilar odatdagi kundalik xayotida bir tildan, 
aloxida niyat, maksad ta’sirida esa ikkinchisidan, uning shaklidan kat’i nazar, 
foydalanish xolatlari diglossiyaga emas, bilingvizmga taallukdidir.
Diglossiya bilan bilingvizm o`zaro yaqin tushunchalardir. Ammo ular orasida 
muhim farqlar ham mavjud. Ikkala holatda ham so`zlovchilar o`z nutqida, ikki 
yoki bir necha lingvistik belgilar sistemasidan foydalanadi, mazkur sistemalar 
so`zlovchi ongida mavjud bo`lib, bir-biri bilan ma’lum bog`lanishga ega. 
Diglossiya hodisasini alohida til emas, balki bir tilning turli shakllaridan 
foydalanish deyish o`rinlidir.
M
azkur ikki tushuncha orasida yaqin o`xshashlik 
mavjudligiga qaramasdan, ular o`rtasida bir necha jiddiy farqlar bor. Agar biror 
bir shaxs o`z oila a’zolari, qo`shnilari bilan muloqotda mahalliy shevadan, 
rasmiy muassasalar, maktab, yig’ilishlarda adabiy tildan foydalansa, bu hodisa 
21
Бир неча шевалар учун муштарак бўлган умумий тил. 

---

diglossiyadir. Biror kichik xalq vakili esa kundalik hayotida o`z oilasi, 
qishloqdoshlari, urug`lari doirasida ona tilidan, boshqa holatlarda o`zga tildan 
foydalansa, bu bilingvizm hodisasidir.
Diglossiya holatida, bilingvizmdan farqli o`laroq, bir belgilar sistemasidan 
ikkinchisiga o`tish ozroq fikriy kuch sarflashni talab qiladi. Bu esa til amaliyotiga 
tatbiq qilinganda katta ahamiyatga ega. Masalan, bir tilli qishloq jamoasi oldida 
so`zga chiqqan ma’ruzachi uchun til shaklini tanlash muammosi tug`ilmaydi. U 
fikrlarini o`z tinglovchilarining tilida ifodalaydi, nutqini maxsus so`zlar, 
kitobiy iboralar bilan murakkablashtirmaydi.
Ikkitilli jamoa oldida so`zga chiqqan ma’ruzachi uchun esa bayon tilini 
tanlash muammosi tug`iladi, chunki axborotni qabul qilish sifati birinchi navbatda 
mazkur auditoriya uchun bayon tilining to`g`ri tanlanishi bilan bog`lik. Bunday 
vaziyatda ona tili, uning adabiy shakli yoki o`zga til tanlanadi. 
Sotsiolingvistikaning 
muammolarini 
hal 
qilishga 
hissa 
qo`shgan 
L.V.Sherbaning ta’kidlashicha,