B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov

 

---

101 
Donli ekinlarda olib borilayotgan ilmiy dala tajribalari 
 
 
 
 

---

102 
Donli ekinlarda eksprementlarni rejalashtirish. 
Kuzgi bug‗doy 
g‗alladon ekinlari ichida eng keng tarqalgan ekinlardan biri.Bug‗doy doni 
non va non maxsulotlari tayyorlashda , makaron , vermeshil va kandolat 
maxsulotlari tayyorlashda keng ko‗llaniladi.Boshqa qishloq xo‗jaligi 
ekinlari singari kuzgi bug‗doy etishtirish bo‗yicha ilmiy tadqiqotlar olib 
borishda ham eng avvalo mavzuni to‗g‗ri tanlash va tajribani to‗g‗ri 
rejalashtirish maqsadga muvofiq. 
Mavzu tanlashda asosiy e‘tibor:potensiali yuqori bo‗lgan , maxalliy 
sharoitga moslashgan , intensiv tipdagi yangi nav va duragaylar yaratish , 
mineral o‗g‗itlar samaradorligini oshirish , suvdan samarali foydalanish, 
tuproqning meliorativ holatini yaxshilash va unumdorligini oshirishga 
qaratilishi lozim.
Dala tajribalarida o‗simlikning qishga , sovuqqa , kurg‗oqchilikka 
,isiqlikka va sho‗rga chidamliligi o‗rganiladi. O‗simlikning tashqi muxitga 
munosabatini o‗rganish uchun optimal ekish muddatlari va me‘yori 
aniqlanadi va bu borada turli tuproq iqlim sharoitlarda ilmiy ishlar olib 
boriladi. 
Tashqi muxitlarni ta‘siri o‗simlikning o‗sish va rivojlanish jarayonida 
namoyon bo‗ladi. G‗alladon ekinlarida olib boriladigan dala tajribalarida 
vegetatsiya davomida ishchi dastur asosida o‗rganilayotgan hodisalarni 
to‗liq anglash uchun muntazam ravishda fenologik kuzatuvlar va 
tadqiqotlar olib boriladi.Tadqiqotda o‗simlikka ta‘sir ko‗rsatilayotgan 
omillarni ko‗shimcha hosilga yoki don simfatining o‗zgarishiga ta‘siri 
aniqlanadi. Dala tajribalarida olib boriladigan kuzatishlarda ko‗pincha 
meterologik sharoitlar, tuproqning agrokimyoviy va agrofizikaviy 
xossalari o‗rganiladi, o‗simlikning o‗sish va rivojlanish jarayonini aniqlash 
maqsadida fenologik kuzatuvlar , o‗simlikda ko‗k massasining o‗sishi va 
biologik kuruq massa to‗planishini aniqlash uchun uchyotlar olib boriladi. 
O‗simlikning asosiy poya balantligi, o‗sish va rivojlanish dinamikasi, ildiz 
sistemasining rivojlanishi, hosil strukturasi va don hosildorligi aniqlanadi.