The importance of local taxes in the state budget: analysis of national and global practice

 
Tahlil va natijalar 
Mahalliy soliqlar mahalliy byudjetlar daromadini shakllantirishda muhim 
oʻrin tutadi. Mahalliy hokimiyat organlarining faoliyatini samarali yoʻlga qoʻyish, 
hududlarni rivojlantirish, hududlarda ijtimoiy infratuzilmani yaxshilashda ushbu 
soliqlar muhim ahamiyatga ega. Ushbu jihatlar e’tiborga olingan holda 2019-yil 
davlat byudjeti daromadlarida mahalliy soliqlar turlarining ulushini tahlil qilish 
zarur (1-rasm). 
Quyidagi rasm ma’lumotlariga koʻra 2019-yilgi koʻrsatkichlarni tahlil qilish 
orqali bilishimiz mumkinki, mahalliy soliqlar tarkibiga kiruvchi soliqlar 
koʻrsatkichlari boshqa turdagi soliqlarnikidan sezilarli darajada past ekanligiga 
guvoh boʻlamiz. Xususan, 2019-yilda Davlat byudjeti daromadlarida jami mahalliy 
soliqlarning ulushi 6,4%ni tashkil etib, mol-mulk soligʻi 3%, yer soligʻi 3%, suv 
resurslaridan foydalanganlik uchun soliq esa 0,4% ulushga ega. Koʻrishimiz 
mumkinki, mahalliy soliqlar davlat byudjeti daromadlarida kichik ulushga ega. 

---

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий журнали. №2, апрель, 2021 йил. ISSN: 2181-1016 
4 
1-rasm.
2019-yildagi Davlat byudjeti daromadlarida soliq turlarining 
ulushi (foizda) [9]
2020-yildagi Davlat byudjeti daromadlarida mahalliy soliqlarning ulushi 
tahlil qilinsa, 2019-yilgi koʻrsatkichlarga nisbatan oʻzgarishlar boʻlganligini 
koʻrish mumkin (2-rasm). Xususan, 2020-yilda mol-mulk soligʻi 2%ga, yer soligʻi 
2%ga pasaygan boʻlsa, suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq 0,5%ga 
oshgan. 
2-rasm. 2020-yildagi Davlat byudjeti daromadlarida soliq turlarining 
ulushi (foizda) [9]
2%
10%
9%
15%
29%
11%
3%
3%
18%
0,40%
2019-yildagi Davlat byudjeti daromadlarida soliq turlarining 
ulushi (foizda)
Davlat boji va jarimalar
Boshqa soliqlar va yig'imlar
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig'i
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad
solig'i
Qo'shilgan qiymat solig'i
Aksiz solig'i
Mol-mulk solig'i
Yer solig'i
Yer qa'ridan foydalanganlik uchun soliq
Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq
2%
5%
28%
15%
20%
10%
2%
2%
16%
0,50%