Mavzu: Yer Oy tizimi, Yer tipidagi sayyoralar Reja

 
 

---

 
 
 
 
 
Neptun 
1820 yilga qadar Quyosh oilasi asosan quyidagi yettita sayyora Merkuriy, 
Venera, Yer, Mars, Yupiter, Saturn va Uran hamda ularning yо‘ldoshlaridan tashkil 
topgan deb qaralardi. 
1820 yili parijlik astronom A.Buvar, Yupiter, Saturn va Uranlarning 
koordinatalari jadvalini juda katta aniqlik bilan hisobladi. Biroq о‘n yil о‘tgach, 
Uran oldindan hisoblangan о‘z о‘rnidan 200 sekundli yoyga ilgarilab ketdi. Yana 
о‘n yil о‘tgach, ilgarilash 90 sekundga, 1846 yilga kelib esa, 128 sekundga yetdi. 
Astronomlar, Uranning harakatidagi bu chetlashish, uning orbitasidan tashqaridagi 
boshqa planetaning ta’siri tufayli degan qarorga keldilar. 
Bunday murakkab matematik masalani hal qilish uchun bir vaqtda, bir-
birlaridan bexabar holda, ikki astronom «belbog‘ladi». Bulardan biri fransuz 
matematigi U.Levere, ikkinchisi esa yosh ingliz astronomi Dj.Adams edi. 1846 yili 
matematik hisobdan planetaning о‘rni aniqlangach, U.Levere teleskopik 
yulduzlarning tо‘la xaritasi bor bо‘lgan Berlin observatoriyasiga murojaat qiladi. 
1846 yil 23 sentabrida bu observatoriyaning astronomi-professor M.Galle planetani 
Levere aytgan joydan atigi bir gradus naridan topdi. Planeta, dengiz va okeanlar 
xudosi Neptunning nomi bilan ataldi. 
Bu planeta osmonda «qurollanmagan» kо‘z bilan kо‘rish mumkin bо‘lgan 
yulduzdan olti martacha xira kо‘rinadi, biroq shunga qaramay uni anchayin kuchsiz 
teleskop bilan ham kо‘rsa bо‘ladi.

---