3-amaliy topshiriq Bilimlarga asoslangan tizimlar nazariyasi

---

 
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot 
Texnalogiyalari Universiteti 
Bilimlarga asoslangan tizimlar
fani bo’yicha
3-amaliy topshiriq 
 
Bilimlarga asoslangan tizimlar nazariyasi
Bajardi: 
KBS001-L2
guruh talabasi 
Ilyosov Otabek
Tekshirdi: 
Abdurazzoqov Faxriddin
Toshkent 2022 

---

Mavzu: Bilimlar tizimi. 
 
1. Kirish 
2. Nazariy qisim 
2.1 Bilimlarni neyron tarmoqlar orqali namoyish etish 
2.2 Noravshan bilimlarini namoyish etish 
2.3 Bilimlarni tizimlashtirish muammolari 
3. Xulosa 
4. Foydalanilgan adabiyotlar

---

Kirish 
Ma’lumotlar bazasi fani insonlarda axborot muhitida ma‟lum bir dunyoqarashni 
shakllantirishga hizmat qilishi bilan bir qatorda, uning axboriy madaniyatni egallashida 
asosiy rol o’ynaydi. Bugungi «Axborot» asrida yoshlarning kompyuter savodxonligini 
oshiribgina qolmay, balki ma’lumotlar bazalari bilan ishlash imkoniyatlarini oshiradi. 
Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimining faoliyat yuritishi ma’lumotlar bazasini 
tashkil qilishni ikki jismoniy va mantiqiy darajalarda olib borishga asoslangan. Bu ikki 
daraja ma’lumotlarni tashkil qilishning ikkita jihatiga mos keladi: ma’lumotlarni shaxsiy 
kompyuter xotirasida saqlash nuqtai nazaridan jismoniyga va ma’lumotlarda amaliy 
dasturlardan foydalanish nuqtai nazaridan mantiqiy bo’linadi. Ma’lumotlar bazasi 
haqidagi eng umumiy tasavvur quyidagilardan iborat: ma’lumotlar bazasi - bu, shaxsiy 
kompyuterning tashki xotirasida saklanadigan ma’lumotlarning katta hajmining 
majmuasidir. Shunday qilib, ma’lumotlar bazasi - bu, shaxsiy kompyuter xotirasida 
saqlanadigan va muammo soha holatini aks ettiruvchi, maxsus tartibda tashkil qilingan va 
o’zaro bog’langan ma’lumotlarning majmuidir. Ma’lumotlar bazasi yana ayrim 
foydalanuvchilarning axborotli zaruriyatlarini ta’minlash uchun ham mo’ljallangan. 
Kompyuter axborot tizimlari o’rtasida eng katta taraqqiyot sun’iy intellektdan 
foydalanishga asoslangan ekspert tizimlarini ishlab chiqish sohasida qayd etildi.
Ekspert tizimi menejerga yoki mutaxassisga tizimlarda to’plangan bilishlarga doir har 
qanday muammo bo’yicha maslahat olish imkoniyatini beradi. Misol. AQShning
davlat agentligi shunday bir ekspert tizimini yaratgan. U ob-havo va g’allaga tegishli
ma’lumotlarni tahlil qilib, fermerlarga irrigasiya, o’g’it solish va hosil olishning optimal 
vaqtini belgilaydi. Sun’iy intellekt deyilganda, odatda kompyuter tizimlarning shunday 
harakatlarni bajarish qobiliyati tushuniladiki, agar bu harakatlarni odam bajarganda uni 
intellektual deb atash mumkin bo’lardi. Aksariyat hollarda bu yerda odamning 
fikrlashi bilan bog’liq, qobiliyatlar nazarda tutiladi.
Sun’iy intellekt sohasidagi ishlar ekspert tizimlari bilan chegaralanmaydi. 
Shuningdek, ular o’z ichiga odamning asab tizimi, uning eshitish, ko’rish, sezish, o’qish - 

---

o’rganish qobiliyatini modellashtiruvchi robotlar, tizimlar yaratishni ham oladi. Maxsus 
masalalarni yoki vazifalarni hal qilish maxsus bilimlarni talab etadi. Lekin har qanday 
kompaniya ham o’z shtatida uning ishi bilan bog’liq barcha muammolar bo’yicha 
ekspertlarni saqlay yoki hatto har safar bunday muammolar paydo bo’lganda ularni taklif 
qila olmaydi. Ekspert tizimlari texnologiyasidan foydalanishning bosh mohiyati 
ekspertdan uning bilimlarini olish va uni kompyuter xotirasiga kiritib, har safar zaruriyat 
tug’ilgan hollarda undan foydalanishdan iboratdir.