O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. U. Samadov, D. B. Xoliqulov, M. S. Saidova

Mahsulotni qabul qilinishi. 
Barcha kelib tushadigan materiallar, xom-
ashyolar, o‘tga chidamli va boshqa buyumlar texnik nazorat bo‘limi tashqi qabul 
qilish uchastkalarida GOST larga muvofiqligi tekshiriladi.
Metall chiqindilarga qayta ishlov berish. Nostandart metall chiqindilarga ishlov 

---

27 
berish XXIQM sexlarida, marten sexining metall chiqindilarga ishlov berish va 
shixta uchastkalarida amalga oshiriladi. Nostandart chiqindilarga qayta ishlov 
berishda paketir-press, temir kesuvchi yordamida (rezak) chiqindilarni olovli 
bo‘lish jarayonlaridan foydalaniladi. Po‘lat eritish sexiga 2787-75 GOST bo‘yicha 
1A,2A, 3A turidagi qayta ishlangan gabarit chiqindilar uzatiladi.
“O‘zmetkombinat” HICHBda po‘lat eritish ishlab chiqarishi elektrda po‘lat 
eritish (EPE) sexlarida amalga oshiriladi.
Elektrda po‘lat eritish sexi. 
EPE sexi 1978 yilda foydalanishga topshirilgan 
va uning tarkibida YOPE-100UMK turdagi 3 ta yoyli po‘lat eritish pechlari 
mavjud, ularning hajmi 100 tonna bo‘lib, 80MVA transformator quvvatiga ega, 
shuningdek 60 MVA transformatori mavjud 2 ta pechi mavjud. Po‘latga pechdan 
tashqari ishlov berish pech-kovsh turdagi po‘latga majmuaviy ishlov berish 
agregatida amalga oshiriladi. 
a) b) 
1.4.(a,b)-rasm. YOPE-100UMK pechi va tayyor mahsulot 
Barcha metallni quyish radial turdagi uzluksiz tayyorlamalar quyish uchta 4 
oqimli mashinalarda amalga oshiriladi. Tayyorlanmalarning kesimi 250x320 mm. 
Sexda uglerodga boy va pas legirallangan po‘lat quyiladi. Po‘lat quyilishi bir 
shlakli jarayonda amalga oshiriladi. Metall ko‘prikli kranning ilmoqlariga osilgan 
po‘lat quyish kovshlariga chiqariladi. Po‘lat quyish kovshlari periklazo-uglerodga 
boy buyumlar bilan futerovka qilinadi. Sexdagi shlaklar temir yo‘l lafet 

---

28 
vagonetkalarida hajmi 11m
3
bo‘lgan shlakovnyalarda amalga oshiriladi. Sex 
tarkibiga shixta, pech, quyish yo‘lakchalari, PO‘QM yo‘lakchasi va bezak berish 
yo‘lakchalari kiradi. Sexda yuk ko‘tarish qobiliyati 30/15, 50/20, 180/63/20 tonna 
bo‘lgan ko‘prik kranlari o‘rnatilgan. 
Sexga metall chiqindilarni uzatish konteynerlarda ko‘ndalag uzatuvchi 
aravachalarda amalga oshiriladi. Bundan tashqari metall chiqindilarini konteyner 
va bostirmalarda temir yo‘l platformalar orqali uzatish uchun shixta prolyotida 
temir yo‘l yotqizdirilgan. Yo‘lakchalarda metall chiqindilarini qayta yuklanishi va 
bostirma savatlariga yuklanishi amalga oshiriladi. Shlaklarni xosil qiluvchi va 
ferroqotshmalar pech prolet bo‘ylamasida joylashgan bunker estakadalariga 
sochiluvchan materiallar bo‘limidan konveyerlar yordamida uzatiladi.