1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

 
 
 
8.1. “Brend” tushunchasining paydo bo‘lishi 
Brend inglizcha “brend” so‘zdan olingan balib, qizdirilgan temir, tamg‘a, 
fabrika markasi degan ma’nolarni bildiradi. Brend insoniyat tarixida birinchi marta 
Qadimgi Misrda qo‘llanilgan. Bu davrda ustalar o‘zlari yasagan g‘ishtga tamg‘asini 
qo‘yar edilar. Shuningdek, grek va rim shamdonlarida, xitoy chinnilarida ham 
dastlabki savdo belgilari qo‘yilganligi haqida hujjatli dalillar mavjud. Hindistonda 
ham miloddan avvalgi 1300 yilda savdo markalari qo‘llanganligi ma’lum[15,182]. 
Brending o‘rta asrlarda ham faol qo‘llanilgan, bunda sex hunarmandlari tovarlarini 
alohida belgi bilan belgilab qo‘yardilar. Bu aholining ko‘payishi va bir hududda bir 
necha temirchi, toshyo‘nar ustaning mavjudligi bilan bog‘liq edi. Yevropaning 
ko‘hna shaharlari, masalan, Zalsburg va Rottenburgda sayyohlar bugungi kunda ham 
temirchilar qo‘ygan asl “savdo belgi”larini ko‘rishlari mumkin. 1266 yilda ingliz 
qonunchiligi har bir novvoydan o‘zi tayyorlayotgan nonlarni belgi bilan ajratishni 
talab qilgan, bu qonun nonlarning og‘irligini nazorat qilish uchun chiqarilgan edi. 
AQSH chorvachilik tarixidan bizga ma’lumki, belgilar oldin chorva mollarini bir-
biridan ajralib turishi uchun ishlatilgan balsa, keyinchalik belgilar muayyan ferma 
yoki rancho egasining taqdim qilgan mahsulotining belgilashda qo‘llanila 
boshlangan[15,182]. 
Bugungi kunga kelib brend so‘zining dastlabki tub ma’nosi o‘zgardi. Brendni 
yaratish (“breding” – “brand building”) va boshqaruv metodlari (brend-management) 
marketingda alohida yo‘nalishga aylandi. Brend-menejment, ya’ni brendni yaratish, 
uni boshqarish, bozorda ommalashtirish, o‘zgaruvchan sharoitlarga moslashish 
jarayoni o‘tgan asrning o‘rtalarida vujudga keldi. Bir vaqtning o‘zida brend-
menejment bir necha mamlakatlarda rivojlanib bordi, ammo uning rivojlanishi asosan 
Angliya va AQShda bo‘lgan. Shu bois brendning rivojlanish bosqichlarini ushbu 
mamlakatlar misolida ko‘rib chiqish maqsadga muvofiq, chunki aynan ularda brend-
menejment tovarlarni boshqarishning rasmiy tizimi sifatida vujudga kelgan. 
Brend tarixi bir-biridan farqli to‘rt bosqichga bo‘lingan.