1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

5.4. Turizm industriyasida shaxsiy sotishning o‘ziga xos tamoyillari 
Turizm industriyasi rivojlanishining zamonaviy tendensiyalari turistik 
mahsulot iste’molchilarining harid madaniyati, xulq-atvori qadriyatlarining o‘zgarishi 
bilan murakkab tus olmoqda. Turistik korxonalar turmahsulotlarni yaratishda asosiy 
e’tiborni mahsulotlarning servis tarkibiga asosiy e’tiborlarini qaratmoqda. 
Turmahsulotlarni sotish jarayonida servis xizmati ko‘rsatish aksariyat xollarda 
sotuvchilarga bog‘liq bo‘lib qolmoqda. 
Turmahsulotning xususiyati va zamonaviy marketing konsepsiyasining o‘zaro 
uyg‘unlashuvi kelgusida doimiy mijozlar bazasini shakllantirish, uzoq muddatli 
munosabatlar o‘rnatish turizm industriyasida mahsulotlarni sotish texnologiyalarining 
tub o‘zgarishlariga olib keldi. 
Shu bois turistik firmalarning marketing foliyatida shaxsiy sotishning muhim 
ahamiyatga ega ekanligi va ushbu atamaning keng ma’noli ekanligidan dalolat beradi. 
Birinchidan, 
shaxsiy 
sotish 
mijozlar 
xulq-atvorini 
boshqarish 
va 
kommunikatsiya strategiyasi hisoblanadi; ikkinchidan sotish strategiyasi hisoblanib, 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri sotishni amalga oshiradi; uchinchidan, turmahsulotni yaratish va 

---

138 
iste’mol qilish jarayonlarini ajratib bo‘lmaslik turistik firmalarning mahsulot 
strategiyasini shaxsiy sotishga taalluqli ekanligini ko‘rsatib beradi. 
Turizmda shaxsiy sotish tovarlarni shaxsiy sotishdan farq qilgan holda bir 
nechta muhim tamoyillar asosida amalga oshadi: 
1. Turmahsulotni sotishda tizimli yondashuvni qo‘llash zarurligi.
Shaxsiy 
sotish marketing kommunikatsiyasi elementi hisoblanib, boshqa kommunikatsiya 
elementlari bilan birgalikda qo‘llaniladi. Boshqa tomondan esa murakkab 
subtizim(tizimosti tizimchasi) ham hisoblanib, o‘z tuzilishi, aloqalarning xilma-
xilligi, turli usul va vositalardan foydalanishi bilan ham farq qiladi. 
Shaxsiy sotishning bu kichik tizimi turli vaziyatlarni ichki his bilan sezish, o‘z 
faoliyati samaradorligini ularga mos holda nazorat qilish, tartibga solish va tahlil 
qilishga imkon beradi. 
Tizimli yondashuv asosida shaxsiy sotishni sotuvchining marketing strategiyasi 
va bu strategiya asosida amalga oshiradigan texnologik jarayoni sifatida qarash 
mumkin.