|
.
# 5 (295)
.
January 2020
367
Young scientist Kazakhstan
ұйымдастырудың педагогикалық-психологиялық мақсаты
да кешенді түрде өзгеріске ұшырады [1].
Шығармашылық — өте күрделі психологиялық про-
цесс. Кейбір адамдар білім игеруде, іс-әрекетті меңге-
руде, оны белгілі үлгіде жүзеге асыруда жоғары іскерлік
көрсетеді. Ал басқа адамдар жаңа туынды жасауға жақын
тұрады. Бірақ репродуктивті әрекеттің қандай түрінің де
шығармашылық элементі болады, ал шығармашылық
әрекетке репродуктивтік қызметтің қатысы болады. Тіпті
өте дарынды адамдардың өздері де өмір жолын біреуге
еліктеуден, үйренгеннен, тек тәжірибеге ие болғаннан
кейін ғана шығармашылық қабілетін дамытқаны бел-
гілі [2].
Студенттердің шығармашылық қабілетін дамыту жол-
дарының бірі — білім беру үрдісінде олардың
өзіндік
жұмыстарын
күшейту. Сол себептен де шығар-
машылық қабілетті дамытуда өзіндік жұмыстарды ұй-
ымдастыруды негізгі мәселелерінің бірі ретінде қарауға
тура келді. Студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастыру
арқылы олардың дербес жұмыс істеу дағдыларын артты-
руға, оның нәтижесінде өз ой-пікірін құрастырып, әр іске
шығармашылықпен қарауға жағдай туады.
Өзіндік жұмыс
үнемі оқытушының жол сілте-
уімен, басшылық жасауымен ғана орындалып қана
қоймай, соңғы кездегі тиімді жаңа технологиялар тұрғы-
сынан алғанда бүгінгі студенттің, ертеңгі маманның жеке
тұлғалық және шығармашылық қабілетін қалыптасты-
ратындай деңгейге көтерілуі оның түрлерін, ұйымдасты-
рылу жолдарын, қолданылатын әдістерді, олардың бе-
ретін нәтижесін педагогикалық тұрғыда теориялық және
практикалық тұстарын жан-жақты зерттеуді және зерттеу
нәтижелерін тәжірибеде қолдануды керек етеді.
Оқытудың кредиттік жүйесінде ең тиімді және жоғарғы
тиімді сабақ берудің бір түрі студенттің өз бетімен жұмыс
жасауын ұйымдастыру болып табылады. Ол қазіргі заманғы
білім беруде үлкен орын алады, себебі әр студент өз бетінше
оқу әрекетінде білім алады, өз бетінше жүмыс істейді.
Жеке өз бетінше жүмыс жүргізуді — оқытушының сту-
денттің белсенді әрекетін ұйымдастыру, ол алға қойылған
мақсатты арнайы берілген уақыт ішінде орындау, білімді
іздеу, оларды түсіну, бекіту, шеберлік пен дағдыларды қа-
лыптастыру деп түсінеді.
Дидактикалық құбылыс ретінде өз бетімен жұмыс, бір
жағынан, оқу жұмысы, яғни студенттің вариативтілік —
шығармашылық қабілетті жетілдіруге бағытталған демо-
кратиялық сапалы білім алудың әрбір студент үшін қол
жетерлік болуы;
– жекедаралық — әрбір студенттің дамуында оның
дара ерекшелігін ескеру;
– үздіксіздік — білім беру деңгейлері арасындағы са-
бақтастық, үздіксіздік пен нақтылықтың ескерілуі,
– студент тұлғасы мен ұжымның дамуындағы жаңа
құрылымды үздіксіз бақылау;
– сәйкестік немесе үйлесімділік — оқыту үдерісінде
қолданылатын технологиялар мен мазмұнның сәй-
кестігі [3].
Жоғары оқу орындарында студенттердің шығар-
машылық қабілеттерін дамытудың негізгі факторы болып
олардың білімі мен дағдыларының дәрежесі ғана емес, со-
нымен бірге, оларға кәсіптік білім беруде болашақ ма-
мандықтарына байланысты қабілеттерін де дамыту аса
маңызды мәселелердің бірі болып табылады. Шығар-
машылық қызығушылықты қалыптастырудың қазіргі
тұжырымдамасы жаңа парадигмаға сүйенеді, ол әр жеке
тұлғаның ынтасы; әр жеке тұлғаның даму мүмкіндік-
терінің, оның ішінде оның шығармашылық өзін-өзін дамы-
туды қажетсінуінен; ішкі еркіндігінің басылымдылығы —
сыртқы шығармашылық өзін-өзі дамытудың табиғатын
танымдық қызығушылықтың ықпалдастырылған сипат-
тамасы ретінде түсінуден тұрады. Жеке тұлғаның шығар-
машылық қызығушылығы — бұл ішкі процесс, адамның
орта әсеріне белгілі бір жауап беру тәсілі, өзіндік қара-
ма-қайшылықтар әсерінен және қоршаған ортаға, әле-
уметтік қатынастардың субъектісі ретінде өзінің субъ-
ективті қарым-қатынастарын есепке алу негізінде өзін
саналы түрде жетілдіруге ұмтылысы [5, 56 б].
Шығармашылық қызығушылықтың жетекші функци-
яларына:
– талаптанушылық;
– танымдық;
– реттеушілік;
– рефлексиялық;
– белсенді өзара қарым-қатынас т. б. жатқызылады.
Олар өзін-өзі дамытудың бағыттылығы мен артуын,
тұлғалық компоненттердің деңгейін және олардың са-
бақтастығын айқындайды, адамға өзін жетілдіруге
орай дербес әрекетін ұйымдастыруға мүмкіндік туғы-
зады. Шығармашылық қызығушылықты қалыпта-
стыру — субъект-субъектілік бағдардың шығармашылық
әрекетінің ерекше түрі, ол бір жағынан «өзіндік» проце-
стердің «өзін-өзі тану, өзін-өзі айқындау, өзін-өзі басқару,
өзін-өзі таныту» қарқынын күшейту мен тиімділігін артты-
руға, екінші жағынан, педагог олардың шешімін табу ба-
рысында субъектілік бағыт ұстанатындай, тұрақты түрде
күрделеніп отыратын проблемалық шығармашылық мін-
деттердегі қарама-қайшылықтарды шешуге бағытта-
лады [6].
Жоғары оқу орындарында студенттердің шығар-
машылық қабілеттерін дамытудың негізгі факторы болып
олардың білімі мен дағдыларының дәрежесі ғана емес, со-
нымен бірге, оларға кәсіптік білім беруде болашақ ма-
мандықтарына байланысты қабілеттерін де дамыту аса
маңызды мәселелердің бірі болып табылады. Шығар-
машылық қызығушылықты қалыптастырудың қазіргі
тұжырымдамасы жаңа парадигмаға сүйенеді, ол әр жеке
тұлғаның ынтасы; әр жеке тұлғаның даму мүмкіндік-
терінің, оның ішінде оның шығармашылық өзін-өзін дамы-
туды қажетсінуінен; ішкі еркіндігінің басылымдылығы —
сыртқы шығармашылық өзін-өзі дамытудың табиғатын
танымдық қызығушылықтың ықпалдастырылған сипат-
тамасы ретінде түсінуден тұрады. Жеке тұлғаның шығар-
машылық қызығушылығы — бұл ішкі процесс, адамның
«Молодой учёный»
Do'stlaringiz bilan baham: |
