Faollashtirish omili sifatida



Download 4,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet164/301
Sana30.05.2022
Hajmi4,95 Mb.
#620650
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   301
Bog'liq
22 4 fevral

www.pedagoglar.uz
22-son 4 –to’plam fevral 2022 
Sahifa: 220 
tanlanish ekanligini koʻrsatish orqali birinchi boʻlib Evolyutsion taʼlimotning asosiy 
muammolarini ilmiy nuqtai nazardan hal etdi. Darvinizmning paydo boʻlishi bilan bir 
vaqtda uning dushmanlari — idealistik va teleologik konsepsiyalar tarafdorlari 20-
asrning 2-yarmida markizmning ayrim aqidalarini yana qaytadan tiklashdi 
(qarang Neolamarkizm). Ammo yangi dalillar toʻplanishi tufayli darvinizm tobora 
keng yoyilib, deyarli barcha ilm ahillari tomonidan tan olindi. 
Evolyutsion taʼlimotning Ch.Darvindan keyingi rivojlanishi evolyutsiya 
mexanizmlari va qonuniyatlarini taxlil qilishdan iborat boʻldi. Zamonaviy nuqtai 
nazardan mutatsiya va tabiiy tanlanish evolyutsiyaning eng asosiy omili hisoblanadi. 
Bu omillarning birgaliqsagi taʼsiri evolyutsiya jarayoni amalga oshirilishining asosiy 
sharti hisoblanadi. Tabiiy tanlanish bevosita organizmlar fenotipiga taʼsir etadi; 
natijada ayrim genlar yoki allellar emas, balki muayyan reaksiya meʼyoriga ega 
boʻlgan bir butun genotiplar tanlanadi. Evolyutsiyaning elementar birligi 
populyatsiyalar 
hisoblanadi. 
Genetik 
jihatdan 
evolyutsiya 
populyatsiya 
genofondining muayyan yoʻnalishda oʻzgarishi (mikroevolyutsiya) dan iborat. Tashqi 
muhit sharoiti oʻzgarishi xususiyatiga qarab populyatsiyaga harakatlantiruvchi, 
turgʻunlashtiruvchi yoki dizruptiv tanlanish taʼsir koʻrsatishi mumkin. Tanlanish tur 
individlar ontogenezining (qarang Ontogenez) hamma davrida ham taʼsir etishi 
mumkin; filogenez ontogenozning genetik qatorlaridan iborat. 
Makroevolyutsiya — turdan yuqori guruhlar ichida kechadigan mikroevolyutsion 
jarayonlar integratsiyasidan iborat evolyutsion jarayon. Makroevolyutsiyada 
filogenezning umumiy qonuniyatlari va yoʻnalishlari namoyon boʻladi. Organizmlar 
muayyan guruhlari evolyutsion oʻzgarishlarining yoʻnalishlari tabiiy tanlanish bilan 
bir qatorda muayyan turning tuzilishi (genetik sistemasi, ontogenezi va fenotipi) 
xususiyatlari bilan bogʻliq boʻlgan evolyutsion cheklanish va taqiqlar orqali ham 
belgilanadi. 
20-asrning 30- yillarida shakllangan mikro va makroevolyutsiya toʻgʻrisidagi 
tasavvurlar evolyutsiyaning sintetik nazariyasi deyiladi. Zamonaviy Evolyutsion 
taʼlimot fan sifatida evolyutsion qarashlarning rivojlanishi, har xil yangi evolyutsion 



Download 4,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   301




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish