Ekologiya va geografiya

 

 

 

 

---

8 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

9 

 

 

 

 

 

1.2. Qo’riqxonalar va ularning ahamiyati  

 

Tabiatning  noyob,  diqqatga  sazovor  ob’ektlariga  g‘orlar,  ajoyib  shaklli 

qoyalar,  daralar,  sharsharalar,  er  qatlamlari  ochilib  qolgan  joylar,  o‘ziga  xos 

buloqlar,  katta  yoshli  daraxtlar  kiritiladi.  Tabiatning  bunday  ob’ektlari  ilmiy, 

rekreatsiya,  turizm,  sayohat,  nafosat  maqsadlarida  o‘rganiladi  va  muhofaza 

qilinadi. Tabiatning  go‘zal, rang-barang, havo va suvi musaffo, tabiati shifobaxsh 

landshaftlari  ham  maxsus  muhofaza  qilinadi.  Chunki  bunday  landshaftlarni  asil 

holida  saqlab  qolib,  muhofaza  qilish,  ulardagi  tabiiy  jarayonlar  va  ekologik 

muvozanatning  vaqt  davomidagi  qonuniy  o‘zgarishlarini  tadqiq  qilish  jihatidan 

ham muhim ahamiyatga egadir. 

O‘zbekiston  Respublikasi  Tabiatni  muhofaza  qilish  davlat  qo‘mitasi 

respublika hududida 400 dan ortiq tabiat yodgorligini hisobga olgan. Bulardan 80 

ga yaqini jonsiz tabiat yodgorliklaridir. Jonsiz tabiat yodgorliklari orasida xilma-xil 

karst  relefi  shakllari,  shu  jumladan,  arxeologik  ahamiyatga  ega  bo‘lgan  g‘orlar, 

shuningdek  nodir  buloqlar,  sharsharalar,  ilmiy  jihatdan  katta  ahamiyatga  ega 

bo‘lgan  qoyalar  va  geologik  ochilmalarni  muhofaza  qilish  muhim  vazifalardan 

hisoblanadi.  Sayrobdagi  qadimiy  chinor,  Boysundagi  Chorchinor,  odamlarning 

qadimgi ajdodi topilgan Teshiktosh g‘ori, Xo‘jakentdagi qoyaga chizilgan rasmlar, 

Chinor,  Amir  Temur  g‘ori,  Qirqqiz,  Odamtosh,  «Dinazavrlar  jangi»  qoyalari  va 

boshqalar    shular  jumlasidan.  Ularning  betakror,  sehrli  va  maftunkor  manzaralari 

jiddiy muhofazaga muhtojdir. 

O‘zbekistonning  qo‘riqxonalarida  olib  borilgan  va  olib  borilayotgan  ishlar 

ko‘lami  juda  keng,  ayni  vaqtda  juda  dolzarb  hsoblanadi.  Shu  bilan  birga  olib 

borilayotgan tadqiqotlar avvalgi tadqiqotlarni mazmunan davomi bo‘lib, asosan bir 

maqsadga, ya’ni tabiatni muhofaza qilishga qaratilgan.  

Qo‘riqxonalarda  jadal  olib  borilayotgan  tadqiqot  va  ilmiy  tekshirish  ishlari 

natijasida  qo‘riqxonalar  maydoni  kengaytirilib,  alohida  muhofaza  qilinadigan 

---

10