Fizika,2 qism 20

Yadrî  råàksiyalàrining  turlàri.  Yadrî  råàksiyalàri  quyidàgi

bålgilàrigà  qàràb  turlàrgà  bo‘linàdi:

1.  Undà  ishtirîk  etàdigàn  zàrràlàrning  turlàrigà  qàràb,

nåytrînlàr,  g- kvàntlàr,  zàryadlàngàn  zàrràlàr  (prîtîn,  dåytrîn,

a- zàrrà  và  h.k.)  tà’siridà  ro‘y  båràdigàn  råàksiyalàr.

2.  Råàksiyadà  ishtirîk  etuvchi  zàrràlàrning  enårgiyasigà  qà-

ràb,  kichik  enårgiyali  (»  100  eV);  o‘rtà  enårgiyali  (»  1  MeV)

và  yuqîri  enårgiyali  (»  50  MeV)  reaksiyalar.

3.  Ishtirîk  etuvchi  yadrîlàrning  turigà  qàràb,  yångil  yadrî-

làrdà  (À <  50);  o‘rtà  yadrîlàrdà  (50  <  A <  100);  îg‘ir  yadrîlàrdà

(A  >  100)  o‘tadigan  reaksiyalar.

4. Yadrîviy àylànishlàrning õàràktårigà qàràb, nåytrîn chiqà-

ruvchi; zàryadlàngàn zàrràlàr chiqàruvchi; zàrrà yutuvchi råàk-

siyalàr.

Bîr nàzàriyasi. Bîr tàklif qilgàn nàzàriyagà muvîfiq, yadrî

råàksiyasi ikki bîsqichdà ro‘y båràdi. Birinchi bîsqichdà nishîn

yadrî À ungà yo‘nàltirilgàn zàrrà bilàn qo‘shilib kåtàdi và yangi

g‘àlàyonlàngàn  holatdàgi  C  yadrîni  hîsil  qilàdi:  A  +  a  ®C.

Ikkinchi bîsqichdà esà g‘àlàyonlàngàn yadrî C yadrî råàksiyasi

màhsulîtlàrigà  pàrchàlànib  kåtàdi:  C ® b  +  B.  Shundày  qilib,

yadrî  råàksiyasi  quyidàgi  sõåmàgà  muvîfiq  ro‘y  båràdi:

A + a ® C ® b + B.               (37.1)