Hayot faoliyati

«Qattiq» qo
‘
nishda va undan keyin qanday harakat qilish 
kerak? 
Har bir uchish va qo‘nishdan oldin xavfsizlik kamarini 
puxta taqing. U iloji boricha bo‘ksangizdan pastda zich taqilgan 
bo‘lishi kerak. Boshingiz tepasida tushib ketishi mumkin 
bo‘lgan buyum bor-yo‘qligini tekshiring. 
Uchish va qo‘nish paytidagi avariyalar to‘satdan sodir 
bo‘ladi, shuning uchun tutun, keskin pasayish, dvigatellarning 
to‘xtab qolishi va hokazolarga e’tibor bering. Cho‘ntaklaringizni 
o‘tkir tig‘li buyumlardan bo‘shating, egiling va qo‘llaringizni 
tizzangiz tagida birlashtiring. Boshingizni tizzangizga qo‘ying 
yoki iloji 
boricha pastroqqa tushiring. Oyog‘ingizni polga tirab, 
sal uzoqroq qilib uzating (lekin oldindagi kreslo tagiga emas). 
Zarb vaqtida mushaklaringizni tarang qilib, kattaroq zo‘riqishga 
tayyor turing. Har qanday vaziyatda ham samolyot to‘liq 
to‘xtamagunicha joyingizdan siljimang, vahima ko‘tarmang. 
Suv transportidagi avariyalar. 
Suvdagi yirik halokatlar va 
avariyalarning ko‘pchiligi bo‘ron, dovul, tuman, muzlar sababli, 
shuningdek, kapitanlar, botsmanlar va ekipaj a’zolarining aybi 
bilan sodir bo‘ladi. Avariyalar ko‘pincha kemalarni 
loyihalashtirish va qurilishidagi yanglishish va xatoliklar tufayli 
ham sodir bo‘lishi mumkin. 
Yo‘lovchini muhofaza qilishning dastlabki chorasi sifatida 
kemaning yuqori sahnidagi qutqaruv kemachalariga olib 
boradigan yo‘lni eslab qolishni tavsiya qilish mumkin. Chunki 
halokat paytida, ayniqsa, tutun ichra va kema yonboshga 
qiyshayib qolganda mo‘ljal olish qiyinlashadi. 
Kemadan tushirishdagi harakat. 
Kemani to‘xtatish to‘g‘risidagi 
qarorni faqat kapitan qabul qilishini yodda tuting. 
Kemadan tushish vaqtida ekipaj a’zolarining ko‘rsatmalarini 

---

91 
bajaring va quyidagi qoidalarga amal qiling: 
- birinchi navbatda qutqaruv kemalarida ayollar, bolalar, 
jarohatlanganlar va qariyalarga joy beriladi; 
- 
qutqaruv kemachasi yoki solga tushishdan oldin egningizga 
ko‘proq issiq kiyim, ustidan qutqaruv nimchasini kiyib oling. 
Iloji bo‘lsa, kemachaga ko‘rpa, qo‘shimcha kiyim, avariya 
paytida foydalaniladigan radiopriyomnik, ichimlik suvi va 
oziqovqat 
oling; 
100 
- 
agar kema bortidan suvga sakrashga 
majbur bo‘lsangiz, 
unda 5 metrdan ortiq bo‘lmagan balandlikdan og‘iz va burunni 
bir qo‘lingiz bilan berkitib, ikkinchi qo‘lingiz bilan qutqaruv 
nimchasi barini ushlagan holda sakrang; 
- 
suvdagi har bir harakat issiqlik yo‘qolishiga sabab bo‘ladi, 
shuning uchun faqat qutqaruv vositasi tomon suzing; 
- 
qutqaruv vositasiga chiqqandan so‘ng cho‘kayotgan 
kemadan kamida 100 metr masofaga suzish zarur.