Hayot faoliyati

Is gazi bilan zaharlanish belgilari va alomatlari 
� 
Bosh og‘rig‘i, ko‘ngil aynishi. 
� 
Nafas chalg‘ishi. 
� 
Teri olcha rangini kasb etishi. 
� 
Is gazining uzoq vaqt va bevosita ta’siri o‘limga olib 
kelishi mumkin. 
Is gazi bilan zaharlanganda birinchi yordam ko‘rsatish 
� 
Birinchi yordam ko‘rsatish tamoyillariga amal qiling. 
� 
Shoshilinch tibbiy yordam xizmatini zudlik bilan 
chaqiring. 
� 
Jabrlanuvchini zaharlanish zonasidan toza havoga olib 
chiqing. 
� 
Qutqaruvchilarning o‘zlari is gazi ta’sirida keragidan ortiq 
vaqt bo‘lmasliklari lozim. Qutqaruvchi hodisa sodir bo‘lgan 
joyni xavfli, deb hisoblasa, avariya xizmatini chaqirishi lozim. 
� 
Zaharlanish manbayini iloji boricha bartaraf qilish (masalan, 
avtomobil dvigatelini o‘chirish) lozim. 
Hayvonlar 
Uy hayvoni yoki yovvoyi hayvon tishlasa, infeksiya tushishi 
mumkin. Eng xavflisi 
– quturish. Quturish virusi zararlangan 
hayvonning, masalan, tulki, ko‘rshapalak, yenot, mushuk, it va 
qishloq xo‘jalik hayvonlarining so‘lagi orqali o‘tadi. Quturgan 
hayvonlar o‘zini g‘alati tutadi. So‘lagi ko‘p oqishi mumkin, 
qisman falajlangandek 
ko‘rinadi, asabiylashgan, agressiv yoki 
g‘ayriodatiy darajada tinch ko‘rinadi. 
189 
Quturishni davolanmasa, kasallik o‘limga olib kelishi 
mumkin. Noma’lum hayvon tishlagan odamni zudlik bilan shifokor 
ko‘rishi kerak. Jabrlanuvchiga vaqtsina yuborilsa, kasallik 
avj olishini bartaraf qilish mumkin. 
Zamonaviy vaqtsinalar ishlatilsa, inyeksiya soni kamayishi 
mumkin, ularning qo‘llanilishi tufayli yuzaga keladigan nojo‘ya 
ta’siri ham ilgaridek jiddiy bo‘lmaydi. 

---

175 
Agar odamni hayvon tishlagan bo‘lsa: 
• 
jabrlanuvchini nariga, xavfsizroq joyga olib boring. 
Hayvonni tutishga urinmang; 
• 
jarohat katta bo‘lmasa, uni yuving; 
• 
so‘ng qonni to‘xtatib, bog‘lam qo‘ying. Infeksiya belgilari 
va alomatlarini kuzating. Jarohatdan qon qattiq oqayotgan 
bo‘lsa, birinchi navbatda qonni to‘xtating. Jarohatni 
tozalamang. Jarohat kasalxonada yuviladi. 
Odamlarni odamlar ham tishlashi mumkin bo‘lsa-da, ko‘- 
pincha hayvon tishlaydi (qopadi). Inson og‘zida ko‘plab xilmaxil 
mikroorganizmlar bo‘lib, ular jarohatlangan teri orqali 
t
ushsa, infeksiya keltirib chiqarishi mumkin. Hatto go‘dakning 
o‘ynab tishlashi ham jiddiy infeksiya keltirib chiqarishi mumkin. 
Bunda ham hayvon tishlagandagi kabi birinchi yordam 
ko‘rsatiladi.