Hayot faoliyati

Tutqanoqda (shay
tonlashda) birinichi yordam ko‘rsatish 
(kattalarda) 
Tortishish kishini cho‘chitadigan holatda namoyon bo‘lsada, 
jabrlanuvchiga hech qiynalmay yordam berishingiz mumkin. 
1-bosqich. 
Jabrlanuvchini ehtiyot qiling. 
• 
U yiqilmasligi uchun asta-sekin gorizontal holatga 
keltiring. 
192 
• 
Xotirjamlik bilan gapirib uni tinchlantiring. 
• 
Jabrlanuvchining atrofida bo‘lgan, unga shikast yetkazishi 
mumkin bo‘lgan barcha buyumlar va mebelni bir chekkaga olib 
qo‘ying. 
• 
Odamlardan jabrlanuvchining atrofida to‘planmaslikni 
iltimos qilgan holda, toza havo kelishini ta’minlang. 
2-bosqich. 
Jabrlanuvchining boshini shikastlanishdan himoya qiling. 
• 
Jabrlanuvchini olov, balandlik va suv bilan bog‘liq 
bo‘lgan xavf-xatardan ehtiyot qilishga harakat qiling. 

---

178 
• 
Jabrlanuvchining boshi tagiga bironta yumshoq narsa, 
masalan, taxlangan kiyim qo‘yib, uni shikastlanishdan himoya 
qiling. 
• 
Bo‘yinbog‘ini va bo‘yindagi tugmalarini bo‘shating. 
3-bosqich. 
Jabrlanuvchini tiklanish holatiga keltiring 
• 
Jabrlanuvchining og‘zida so‘lak, qon yoki qusuq massasi 
ko‘p bo‘lsa, ular oqib chiqib ketishi uchun jabrlanuvchini 
yonboshlatib yotqizing. 
• 
Jabrlanuvchining tishlari orasiga biron narsa qo‘yishga 
urinmang, chunki tilni yoki lunjni tishlab olgani bilan qattiq 
qon ketmaydi. 
4-bosqich. 
Tutqanoqdan 
so‘ng: 
• 
Jabrlanuvchi to‘la o‘ziga kelmagunicha uni tiklanish 
holatida yotqizing. 
• 
Tutqanoq natijasida shikastlangan yoki shikastlanmaganini 
aniqlash uchun ikkilamchi ko‘zdan kechirishni o‘tkazing. 
• 
Jabrlanuvchini tinchlantiring va rag‘batlantirishga harakat 
qiling. 
• 
Jabrlanuvchi butkul o‘ziga kelgunicha uning yonida 
bo‘ling. Kerak bo‘lsa tez yordamni chaqiring. 
Tutqanoqdan keyin kishini uyqu tortadi va atrofdagi 
narsalarni yaxshi anglay olmaydi. Tutqanoq odam ko‘p joyda 
tutib qolgan bo‘lsa, bemor o‘zini noqulay his etishi mumkin. 
Shuning uchun jabrlanuvchi tinchlanishi kerakligini aytib, 
odamlardan to‘planmaslikni iltimos qiling. 
193