13. maruza matni7

 
Ilmiy tadqiqot materiallarini aniqlanishi.
Har bir ilmiy tadqiqotni 
aniqlanishi avvalgi tadqiqotchilarni tajribasini tahlil qilishdan, tadqiqot 
materiallarini aniqlashdan iboratdir. 
Chop etilgan materiallarning, rivojlanganligidan ilmiy tadqiqot materiallarni 
o’rganishini juda qiyin muammo qilib quyadi. Bu materiallarni o’rganish uchun 
ikki bosqichni ajratish mumkin. 
Birinchisi – informasiyaning markazini, no’qtasini izlash. Bu esa 
monografiyalar bilan tanishishdan boshlanadi. Buning bilan ikki muammo 
yechiladi: birinchidan – tadqiqot muammoga zamonaviy no’qtaiy nazardan 
qarashni; ikkinchidan - asosiy adabiyot bilan tanishish imkonini beradi, chunki 
monografiyalar to’liq bibliografik ko’rsatkichlar bilan ta’minlangan. 
Keyin adabiyot bilan izlanish quyidagicha bo’lishi mumkin: bibliografik 
bo’limda ko’rsatilgan adabiyot bilan tanishish; referativ jurnallarni, informasion 
jurnallarni (ekspress-informasiya, broshyura, umumlashmalar va x.k.) ko’rib 
chiqish; maxsus jurnallarni o’rganish; avtoreferatlar, dissertasiyalar, maqolalar, 
tezislar bilan ta’nishish. 
Bular bilan kutubxonalarda informasion markazlarda tanishish mumkin. 
Ilmiy faoliyat bu 30-35% ga informasiyali izlanishni tashkil qiladi. Barcha olingan 
informasiya kartochkalarga yoziladi va kartotekaga joylashtiraladi. 
Har bir adabiyot quyidagi reja bo’yicha kritik ravishda tahlil qilinadi: original 
g’oyalar aniqlanadi; kamchiliklar aniqlanadi; so’ngi izlanishlarni mumkin qadar 
yo’llari ko’rsatilinadi. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

11
Avvalgi bajarilgan tadqiqotlarni kritik ravishda tahlil qilishligi isbotlangan 
bo’lishi kerak. Barcha qilingan ishlarni yomon yoki hammasi tug’ri deb qabul 
qilish notug’ri bo’ladi (yomon kitob yo’qdir, barcha kitobdan kerakli narsani olish 
mumkin). 
Adabiyotlardagi fikrlar va muallifning fikri farqlangan holatda rang 
korrelyasiyasi usuli bilan matematik tahlil bo’yicha fikrlarning bir biriga tug’ri 
kelish darajasini aniqlash mumkin. Bu darajaning ko’rsatkichi quyidagi formula 
bo’yicha aniqlanadi va konkordasiya koeffisiyenti deb ataladi. 
12
Σ
n
1
d2 
W = --------------- W = 1 
N2(n3-n)-
Σ
T1 
Buyerda: N- informasiyalar soni, 
n- tahlil qiladigan manbalarni soni, 
T1 – rang ko’rsatkichi, 
d- rang yigindisining uzgarishi. 
Konkordasiya koeffisiyenti 0-1 gacha bo’lishi mumkin. Fikrlar tug’ri kelganda W 
birga teng.