246
Ў с и м п и к л а р , д о й ю н л д р вв м и к р о о р г а н и э м л в р с в л в к ц и я с и
якнн кон-кардош ҳайвондарни чатиштириш натижасида одинган ҳар хил
лнниялар чатиштирилади. Ёмон таъсир кўрсатадиган реиессив генлар шу
йўд билан гетероэигот ҳолатга ўтказилади ва якин кон-кардош ҳайвонлар-
ни чатиштиришнинг зарарли таъсири сусаяди.
Уй ҳайнонларида гетерозис. Худди ўсимликларда бўлгани гингари, уй
ҳяйвонларида ҳам
дурагай кучи ёки
гетерозис ҳодисаси кузатилади (237-
бет). У шундан иборатки, ҳар хил зотдаги ҳайвонлар чатиштирилганида
(шунингдек турлараро чатиштиришда) биринчи дурагайлар авлодиди баъ-
зан жуда ҳам кучли риножланиб, яшаш кобилияти кучайиб кетади. Лекин
бу хусусият кейинги авлодларда сакланиб колмайди ва сўниб кетадм.
Гетерозис чорвачилик билан паррандачиликда кенг кўлланилади, чун-
ки дурагай кучини намоён киладиган биринчн дурагай авлодидан бевосита
х ў ж а ли к максадларида фойдаланила беради. Масалан, теэ етиладиган (гўш -
ти ва ёғи учун бокиладиган) чўчкалар олишда дюрокжерсей зоти беркшир
эоти билан чатиштирилади.
Эркак ҳайнонларни наслига қараб синаш. Уй ҳайвонлари селекциясида
эркак ҳайвонларнинг ирсий сифатларини уларда бевосита намоён бўлмай-
диган белгиларга караб, масалан серсутлик ва сутнинг ёғлилиги, парран-
даларда сертухумликка караб аниқлаш жуда муҳим. Бунинг учун эркак
хг)шонларнинг сифатини наслига қараб баҳолаш методидан фойдалани-
лади. Аввал эркак ҳайвонлардан нисбатан кам сонда насл олинади ва б\
насл махсулдорлигини оналари ҳамда зотнинг ўртача маҳсулдорлигига
солиштнриб кўрилади. Ўша эркак ҳайвондан бунёдга келган урғочи ҳай-
нонларнинг маҳсулдорлиги кўп бўлиб чикса; б у — бояги ҳайвон учун анча
қимматли бўлиб, зотни янада яхшилашда фойдаланиш кераклигини кўр-
сатади. Эркак ҳайвон яхши бўлса, ундан, айникса сунъий уруғлайтиришнК
кўлланилганда, кўп насл олиш мумкин.
Наслига караб синаш методи ҳайвонлар устида олиб бориладиган насл-
чилик селекциясида кўлланилади.
I. Хайвонлар селекииясинннг ўсим лнклар селекииясига ка раганд а ка нд а н хусуснят-
ш
ларн бор?
2. Х айвонларни кў л га ўргатиш ула р нинг ўзга р ув ча н ли ги га кандай т|,
▲
снр кўрсатади? 3. Я кнн ко н -ка р д о ш дайвонларни чатмш тириш усули кандай м аксад
да кўлланилади ва унинг иж обий хамда салбий томпнлари қа на ка ? 4. Эркан хай-
вонларни нима учун наслига караб синалади?
Do'stlaringiz bilan baham: