laboratoriya mashg’uloti mavzu: аluminuy sulfidi va gidroksidining sintezi – tajriba. Alyuminiyning ishqorga munosabati

---

9-LABORATORIYA MASHG’ULOTI 
MAVZU: 
АLUMINUY SULFIDI VA GIDROKSIDINING SINTEZI 
1 – tajriba. Alyuminiyning ishqorga munosabati 
Probirkaga kichikroq alyuminiy bo‘lakchasidan solib, ustidan 5-6 tomchi 2 n 
o‘yuvchi 
natriy 
eritmasidan 
soling. 
Natriy 
tetragidroksodiakvoalyuminat 
Na[Al(OH)
4
(H
2
O)
2
] eritmasi hosil bo’lishi hamda vodorod ajralib chiqishini kuzating. 
Reaksiya tenglamalarini yozing. 
Izoh:
Oddiy sharoitda alyuminiyning suv bilan ta’sirlashuvining sezilarsiz borishi, 
toza alyuminiy suvga tushirilganda uning sirti oson oksid pardasi bilan qoplanib 
(passivlanishi) qolishi bilan tushuntiriladi. Bu aralashmaga ozroq ishqor qo‘shilsa, 
alyuminiy sirtida hosil bo‘lgan oksid parda oson erib, alyuminiyning eriydigan kompleks 
tuzlarini hosil qiladi. Natijada metallga suv ta‘siri osonlashib, reaksiyaning shiddatli 
borishiga imkoniyat yaratiladi:
Al
2
O
3
+ NaOH + H
2
O 
→
Na[Al(OH)
4
(H
2
O)
2
]
Al + NaOH + H
2
O 
→
Na[Al(OH)
4
(H
2
O)
2
] + H
2
↑ 
Reaksiya tenglamasi: _____________________________________________ 
Xulosa: _________________________________________________________ 
2 – tajriba. Alyuminiy gidroksidning amfoterligi 
Probirkaga 5-6 tomchi alyuminiyning eruvchan tuzi eritmasidan solib, ustidan 5-6 
tomchi 2 n o‘yuvchi natriy eritmasidan quying. Oq iviq cho‘kma hosil bo’lishini
kuzating. Cho‘kmani 2 ga bo’ling. Birinchisiga suyultirilgan HCl yoki H
2
SO
4
soling. 
Ikkinchisiga esa o‘yuvchi natriy eritmasidan mo’l miqdor soling. Har ikkala cho‘kmani 
erib ketishini kuzating. Reaksiya tenglamalarini yozing. 
Reaksiya tenglamasi: _____________________________________________ 
Xulosa: _________________________________________________________
 
3 – tajriba. Alyuminiy tuzlarining gidrolizi 
a)
alyuminiy xlorid, nitrat yoki sulfat tuzi eritmasini qizil va ko‘k lakmus qog‘ozlari bilan 
sinab ko‘ring. Kuzatilgan hodisaga qarab, shu tuzlarning bosqichli gidroliz reaksiyalari 
tenglamalarini molekulyar va ionli shaklda yozing; 
Reaksiya tenglamasi: _____________________________________________ 
Xulosa: _________________________________________________________ 
b)
probirkaga alyuminiy sulfat eritmasidan 8-10 tomchi solib, unga shuncha hajmda 
natriy atsetat eritmasidan qo‘shing. Eritmalarni qo‘shgandan cho‘kma hosil bo‘lmaydi. 
Aralashma qaynatilganda esa alyuminiyning asosli tuzi (Al(OH)
2
CH
3
COO) cho‘kmaga 
tushishini kuzating. Reaksiya tenglamasini yozing; 
Reaksiya tenglamasi: _____________________________________________ 
Xulosa: _________________________________________________________
 
d)
Probirkaga 5-6 tomchi alyuminiyning eruvchan tuzi eritmasidan solib, ustidan soda 
eritmasidan qo‘shing. Oq iviq cho‘kma hosil bo‘lib, gaz ajralib chiqishini kuzating. 
Gidroliz reaksiyalari tenglamalarini molekulyar va ionli shaklda yozing. 
Reaksiya tenglamasi: _____________________________________________ 
Xulosa: _________________________________________________________