Samarqand: Samdu nashri, 2020 y. 460 b

Soxta innovatsiyalar
. Soxta innovatsiyalar qoida 
tariqasida tizim hayot siklining so‘nggi bosqichida keng tarqalgan 
bo‘lib, u asosan o‘z potentsialini tugatgan, ammo iloji boricha 
ilg‘or tizim bilan almashtirishga har qanday yo‘l bilan qarshilik 
ko‘rsatmoqda. 
Buzuvchi 
innovatsiya.
Kompaniyalarda 
innovatsion 
rivojlanish jarayonlarining tezligi ko‘pincha iste’molchilarning 
taklif 
etilayotgan 
mahsulot 
yoki 
xizmatning 
yangi 
yaxshilanishlarini sezish qobiliyatidan oshib ketadi. Natijada, 
ushbu kompaniyalar mahsulotlari juda murakkab, juda qimmat va 
“hiyla-nayrang” bo‘lib, keng iste’molchilar auditoriyasi tomonidan 
yetarli darajada qabul qilinmaydi. “Barqaror innovatsion 
rivojlanish” yo‘lidan boradigan kompaniyalar ushbu yo‘lni 
bozorda muvaffaqiyatga erishishning asosiy usuli sifatida 
tushunishlari bilan izohlanadi: eng talabchan iste’molchilar 
auditoriyasi uchun maksimal narxlarni belgilab, kompaniya eng 
yuqori daromadni oladi. 
Shu tariqa kompaniyalar eng kata va eng quyi bozor 
segmentiga “buzuvchi innovatsiyalar”ga yo‘l ochadilar. Buzuvchi 
yangilik ilgari mahsulot yoki xizmatga kirish imkoniyati 
bo‘lmagan iste’molchilar guruhini taqdim etadi, chunki narx juda 
yuqori yoki undan foydalanish juda qiyin bo‘ladi. 
Mavjud 
bo‘lishining dastlabki bosqichlarida xatarli
biznesning quyidagi xususiyatlari mavjud: 
a) quyi yalpi foyda; 
b) torroq maqsadli bozor segmentlari; 
c) mavjud yechimlarga qaraganda unchalik jozibali 
ko‘rinmaydigan oddiy mahsulotlar va xizmatlar (an’anaviy 
ko‘rsatkichlar bo‘yicha). 
Dastlabki yoqimsizlik sababli, bozorda mavjud bo‘lgan 
firmalar ushbu segmentlarga kirmaydilar, buning natijasida esa o‘z 
bizneslariga putur yetkazishi mumkin bo‘lgan yangi raqobatchilar 
uchun o‘rin ajratiladi. Buzuvchi yangilik shuning uchun ham 
bozordagi qadriyatlar munosabatini o‘zgartiradi [5.11]. 

---

20 
Buzuvchi texnologiyalar va ular buzadigan bozorlarga 
misollar:
2-jadval.