Ekspluatatsiyasi instituti irisbekova mavluda narinbayevna xalqaro logistik

4.4. Dengiz transportining infratuzilmasi 

---

97 
Dengiz tashish uchun katta ahamiyatga ega nuqta infratuzilmasi, ya‘ni dengiz 
portlari. Ularning dastlabki joylashuvi suv yo‗llarining yo‗nalishini aniqlaydi, 
chunki barcha dengiz sohalari asosan aloqa uchun ishlatiladi. Portlarni bir-biriga 
bog‗lovchi alohida suv yo‗llari ushbu transport sohasi uchun chiziqli 
infratuzilmani yaratadi. Reid port shaharlar, boshqa port, kanallari va port 
havzalari: uning chiziqli infratuzilmasi bilan, dengiz transport infratuzilmasini bir 
nuqtasini ulash elementi kimning hududida port suv maydoni, deb ataladi. Yaqinda 
ma‘lum dengiz portlari holatini mustahkamlash hodisasini sezish mumkin. Buning 
sababi transportni tashkillashtirishni amalga oshiruvchi ba‘zi operatorlarning 
faoliyatiga bog‗liq, chunki kemaning naychalari portlar sonini kamaytiradi. Bu 
faoliyat idish hajmi o‗sishiga qarab trend natijasida so‗nggi yillarda ortib 
bormoqda navigatsiya doimiy xarajatlarni, ratsionalizatsiya qilish istagi bir 
imkoniyat bo‗ladi. Kemalar ma‘lum bir mamlakat yoki mintaqada tanlangan 
portlarda qo‗ng‗iroq qilishadi. Bu portning bazasida transport xizmatlari 
ko‗rsatadigan yuk tashuvchilarga nisbatan yuqori talablar qo‗yadi. Bazi xizmat 
qiluvchi barcha turdagi transport infratuzilmasi dengiz portlari o‗rtasidagi raqobat 
unsurlaridan biridir. U port infratuzilmasi bilan foydalaniladigan transport 
texnologiyalari (masalan, konteyner texnologiyalari) va portning mamlakat yoki 
mintaqa hududi bilan doimiy aloqasini ta‘minlash bilan bog‗liq bo‗lishi kerak. 
Xalqaro portlashlar uchun dengiz portlari katta ahamiyatga ega: 
Evropa, Rotterdam, Antverpen, Gamburg, Bremen, Le Havre, Sze-ching / 
Swinoujscie, Visente, Gdynia‘dan, Riga, Tallin, Trieste, Rieken, Genuya va Mar 
Salon; 
Shimoliy Amerika, Kanadada Monreal va Vankuver, Boston, Nyu-York, 
Myayami, Tampa, Nyu--Orlean, Houston / Galveston, Amerika Qo‗shma 
Shtatlarida Los Anjeles / Long Beach va Sietl-yilda; 
Janubiy Amerikada: Braziliyada Rio-de-Janeyro va Santos, Peru, Chili va 
Aritz Mollendo Argentina va Antofagasta Buenos-Ayres; 

---

98 
Osiyoda: Yaponiyada Xitoyda Turkiyada Iskandar, Suriyada Lazkiya, Livan 
yilda Bayrutda, Isroil Haifa, Larnaca, Iordaniyada Aqaba, Tailand Bangkok, 
Singapur, Gonkong, Yokohama, Nagoya va Kobe; 
Misr, Jibuti Djibouti, Mombasa Keniyada, Mozambik Maputo Tanzaniyada 
Darüsselam, Durban, Janubiy Afrikada Port-Elizabet va Keyptaun, Kongo yilda 
Ponte Noire, Vankuver, Nigeriyada Port Hartsurt va Lagos ustida Afrika, 
Iskandariya yilda Kot-d‘Ivuar, Dakar, Senegal; 
Avstraliyada: Melburn va Sidney. 
Chiziqli infratuzilmaning elementlari sifatida katta ahamiyatga ega, xalqaro 
navigatsiya uchun uchta yirik dengiz kanallari: 
O‗rta er dengizni Qizil dengiz bilan bog‗lab turgan Suvaysh kanali; 
Tinch okeanini Atlantik okean bilan bog‗laydigan Panama kanali; 
Kiel kanali, Baltika dengizini Shimoliy dengiz bilan bog‗laydi.