Ekspluatatsiyasi instituti irisbekova mavluda narinbayevna xalqaro logistik

Yangi bozorlardagi o‗sib boruvchi talab
. Dunyoning tobora ko‗proq 
mintaqalari tobora farovonlashib bormoqda va tobora ko‗proq tovarlarni 
iste‘mol qilmoqda. Xorijiy kompaniyalar bu o‗sib kelayotgan bozorlardagi 
imkoniyatlarni o‗rganmoqda va u erlarda tobora ko‗proq mahsulotni sotish 
bilan o‗zining faoliyatini kengaytirmoqda.

Xorijiy mahsulotlarga bo‗lgan talab
. Odamlar sayohat qiladi, televizor 
ko‗radi va Internetdan foydalanadi va har gal dunyoning turli qismlarida 

---

62 
erishish mumkin bo‗lgan mahsulotlarni ko‗radi. Shu sababli ular milliy 
kompaniyalar ularga taqdim qila olmaydigan mahsulotlarni so‗raydi.

Bozor talabining o‗xshashligi
. Markazlashgan ishlab chiqarish faqatgina 
turli bozorlar xuddi o‗sha bir xil mahsulotlarni yoki hech bo‗lmaganda ishlov 
berishning oxirgi bosqichida unchalik katta bo‗lmagan o‗zgarishlar kiritilgan 
o‗xshash tovarlarni qabul qilishga tayyor bo‗lgan taqdirdagina ish beradi. Shu 
sababli, ko‗rinib turibdiki, odamlarning didlarida o‗xshashliklar mavjud, buni 
Omaye ―kaliforniyalashtirish‖ deb atagan, bu Mak Donalds, Koka-Kola, 
Toyota va Sony kompaniyalariga xuddi o‗sha bir xil mahsulotlarni amalda har 
qanday mamlakatda sotish imkonini beradi. 

Savdo to‗siqlarining bartaraf qilinishi
. Global savdoga ko‗maklashuvchi 
asosiy kuchlardan biri tariflar va savdo bo‗yicha Bosh Kelishuv (GATT) 
bo‗lgan, u o‗zining barcha a‘zolarini bir xil deb hisoblaydi va ular bilan 
iqtisodiy munosabatlarni shu asosda quradi. Mamlakatning bir qator 
mintaqalarida esa erkin savdo hududlari yaratilgan. Bu savdoni rivojlantiradi, 
chunki savdo cheklashlari va tariflarni pasaytiradi.

Ko‗lamlarda tejash
. Mavjud quvvatlar bilan mahsulotni optimal ishlab 
chiqarish ko‗pincha bitta bozorning talabidan oshiq bo‗ladi. Natijada 
markazlashgan ishlab chiqarish qaror topadi, bunda ko‗lamlarda tejash 
mahsulot birligiga ketadigan xarajatlarni kamaytirish imkonini beradi, bunda 
bu pasayish shunday bo‗ladiki, logistik xarajatlarning har qanday o‗sishini 
qoplash imkonini beradi.
