Андижон давлат тиббиет институти

 
Maxalliy narkozlar 
A.V.Vishnevskiy rivojlantirgan maxalliy anesteziyaning «o‘rmalovchi, 
sirpanuvchi infiltrat» usulini bajarish uchun novokainning 0,25 % li eritmasidan 
foydalaniladi. Avvalo anestetik eritmasi teri ichiga yuborilib, «limon po‘sti» vujudga 
keltiriladi (109 rasm). Teri va teri osti yog‘ to‘qimalari kesilgach keyingi qavatlarga 
(aponevroz, mushaklar, fassiyalar va x.k.) xam novokain yuborilib infiltratlar xosil 
kilinadi. Anesteziyaning bu usuli to‘qimalarni novokain eritmasi bilan bo‘ktirish va 
to‘qimalarni kesish jarayonini galmagal qo‘llashdan iborat. «O‘rmalovchi» 
infiltratsiya qo‘llanilishi to‘qima va boylam qatlamlarini birbiridan ajratib, 
amaliyotning kechishini ancha osonlashtiradi. O‘rmalovchi infiltratsiya anesteziyasi 
uchun 0,25 % li trimekain eritmasidan xam foydalaniladi. 
Regionar anesteziya - nerv sistemasining bosh miyadan pastki qismiga, ya'ni 
orka miya segmentlari yoki afferent nerv tolalariga anestetiklar bilan ta'sir etib, shu 
segment yoki tolalar innervatsiya zonasida og‘riksizlantirish vujudga keltirishdir. 
Regionar anesteziya usuli bilan tananing bir bo‘lagini butunlay og‘riqsizlantirish 
vujudga kelishi soxalarni innervatsiya qiluvchi segmenu va nerv tolalari tomonidan 
impulslar oqimini o‘tkazish qobiliyatining vaktincha yo‘qotilishi natijasidir. SHuning 
uchun xam maxalliy og‘riqsizlantirishning bu usulini o‘tkazuvchanlikni to‘sish 
anesteziyasi deb atash mumkin. Impulslar oqimining to‘silish satxiga qarab regionar 
anesteziya quyidagilarga bo‘linadi: 
1. Stvol yoki o‘zak anesteziyasi. 

---

12 
2. Pleksus yoki chigal anesteziyasi. 
3. Ganglionar yoki paravertebral anesteziya. 
4. Subaraxnoidal yoki orqa miya anesteziyasi. 
5. Peridural (epidural) anesteziya. 
6. Vena qon tomiri anesteziyasi. 
7. Suyak ichi anesteziyasi. 
8. Kaudal yoki sakral anesteziya. 
9. Presakral (parasakral) anesteziya. 
109 rasm. Maxalliy anesteziya o‘tkazishda «limon po‘stlog‘i.» xosil bo‘lishi. 
O‘zak anesteziyasini bajarish uchun anestetik eritma amaliyot rejalashtirilgan 
soxani innervatsiya qiluvchi nerv tolasi atrofiga perinevral yoki tola ichiga- 
endonevral yuboriladi. Bu maqsad uchun novokain, trimekain va lidokainlarning 1-2 
% li eritmalari ko‘llaniladi. O‘zak anesteziyasining ko‘rinishlaridan biri Oberst 
Lukashevich usuli bo‘yicha barmoqni og‘riqsizlantirishdir. 
5
P l e k s u s anesteziyasi amaliyot rejalashtirilgan soxani innervatsiya kiluvchi 
nerv chigallariga anestetik yuborish yo‘li bilan vujudga keltiriladi. Masalan, qo‘l 
soxasidagi amaliyotlarni og‘riksizlantirish uchun yelka nerv chigaliga 0,5-1 % 
novokain, 1-2 % lidokain, 0,5 % markain, 2 % mepivakain eritmalaridan yuboriladi. 
Ganglionar anesteziya bel va qovurg‘alararo nerv tolalarining umurtqalar 
orasidan chiqadigan joyiga 0,5 % li novokain eritmasi yuborish orqali vujudga 
keltiriladi. Regionar anesteziyaning bu usuli ko‘krak qafasi a'zolarida o‘tkaziladigan 
amaliyotlarni og‘riksizlantirishda umumiy anesteziya bilan birgalikda ishlatiladi. 
Regionar anesteziya ko‘rinishlariga intravenoz va intrakostal anesteziyalar xam 
5
«Общая хирургия» В.К.Гостищев. Москва «Медицина» 1997. 

---

13 
kiradi. Intravenoz anesteziyani bajarish uchun bemorning ko‘liga (yoki oyog‘iga) 
amaliyot ko‘zlagan satxdan yuqorirokka kamar bog‘lanadi. Qamardan pastda 
joylashgan venaga 0,25-0, 5 % li novokain eritmasidan 100-50 ml yuboriladi. Qamar 
solishdan oldin bemorning qo‘li (yoki oyog‘i) qonsizlantirilishi zarur. Buning uchun 
oyoq yoki qo‘l yuqoriga ko‘tarilib turgan xolda elastik bint bilan o‘rab chiqiladi. 
Intrakostal anesteziyani bajarish uchun amaliyot ko‘zlangan oyoq (yoki qo‘l) 
qonsizlantirilgach va kamarlangach, suyakning epifiz qismining bo‘g‘imga yaqinroq 
joyinint terisi, teri osti yog‘ to‘qimasi va periosti 0,25 % li novokain eritmasi bilan 
og‘riksizlantiriladi. So‘ngra, Dyufo, Kassirskiy ignasi yordamida suyak teshilib, 
suyakning g‘ovaksimon moddasiga novokainning 0,25 % li eritmasidan 100-150 ml 
yuboriladi.