|
© Mualliflar jamoasi.
© Toshkent davlat yuridik universiteti, 2019.
3
KIRISH
O‘zbekiston Respublikasining milliy oliy ta’lim tizimi bugun jiddiy
islohotlar pallasidadir. Jumladan, talabalarning mehnat bozori talablariga
mos
kasbiy
ko‘nikmalarni
o‘zlashtirishini
rag‘batlantiradigan
o‘qitishning zamonaviy uslublarini joriy etish va takomillashtirishga
alohida e’tibor qaratilmoqda. Binobarin, bugungi ish beruvchi oliy
ta’lim bitiruvchisi siymosida mustahkam bilimlar bilan birga, qator
kompetensiya hamda ko‘nikmalarni ko‘rishni istayotgani hech kimga sir
emas.
Biroq barcha oliy ta’lim muassasalari ham o‘z talabalarida ana
shunday kompetensiya va ko‘nikmalarni to‘laqonli shakllantira olyapti,
deyish juda qiyin. Chunki amaldagi o‘quv dasturlari aksariyat holda
talabaga nazariy bilimlar berishga yo‘naltirilgan. Natijada, ko‘p hollarda
xorijiy ta’lim muassasalari bitiruvchilarining milliy ta’lim tizimimiz
bitiruvchilariga nisbatan ustunligi yaqqol ko‘zga tashlanmoqda. Zero,
bugungi mehnat bozori yosh mutaxassisda ham “hard skills” (“qattiq
ko‘nikmalar”), ham “soft skills” (“yumshoq ko‘nikmalar”) birday
mujassam bo‘lishini talab qiladi.
Qattiq ko‘nikmalar bu – mutaxassisning u yoki bu vazifani
bajarishda qo‘llaydigan kasbiy bilim va ko‘nikmalaridir. Bu, masalan,
muayyan dasturiy mahsulotga, texnika yoxud bilimga egalik bo‘lishi
mumkin.
Yumshoq ko‘nikmalar esa – kasblar tarkibiga kirmagan qator
ko‘nikmalar majmui hisoblanib, kishining lavozim vazifalariga bog‘liq
bo‘lmagan, kasbiy ko‘nikmalarga yangi quvvat baxsh etadigan bu
4
malakalar ish jarayonida nihoyatda qo‘l keladi. Bular shunday bilim va
malakalarki, ularni nedir formulalarga solib ham, hammaga moslab
dasturlashtirib ham bo‘lmaydi. Biroq kishining jamoada ishlab ketishi
ularsiz nihoyatda qiyin kechadi.
Bugun biznesning aksariyat qismi komanda – jamoa bo‘lib
ishlashga moslashgan. Zamonaviy biznesda yakka holda muvaffaqiyatga
erishish amalda mumkin emas. Hamfikrlar bilan birgalikdagina ulkan
natijalar va katta foydaga erishib bo‘ladi. Dunyo bozorining
peshqadamlari – Facebook, Apple, Google – jamoaviy mehnat
samaralaridir. Shaxslararo munosabatlarning ijobiy ko‘nikmalari (savol
berishni uddalash, o‘zgalarni tinglash va tushuna bilish, o‘z qarashini
asoslay olish)ni o‘zlashtirmagan odamning esa jamoaga kirishib ketishi
juda mushkul ish. Qolaversa, jamoa a’zosi o‘zaro yozishmalar,
ko‘pchilik oldida o‘zini yo‘qotmay nutq so‘zlash, muhokama va
muzokaralarni muvaffaqiyatli olib borish malakasiga ham ega bo‘lmog‘i
lozim. Hamkasblar bilan til topishib ishlash hamda birgalikda samarali
natijalarni qo‘lga kiritish uchun mutaxassisdan zamonaviy biznesning
muomala qoidalarini puxta egallash talab etiladi.
Mamlakatimiz
Prezidenti
Sh.Mirziyoyevning
xorijiy
investitsiyalarni jalb etish borasidagi faol siyosati yaqin kelajakda milliy
bozorimizda ko‘pgina transmilliy kompaniyalarning paydo bo‘lishiga
olib keladi. Bu kompaniyalar esa, zimmasidagi ko‘plab vazifalarni sifatli
bajarish barobarida, loyihalar doirasidagi jarayonlarni uquvli boshqara
oladigan yuqori malakali kadrlarni talab qiladi. Bunday mutaxassislarni
tayyorlash, o‘z-o‘zidan, zarur bilimlardan tashqari, kadrlarning bozor
sharoitida
unumli
ishlashini
ta’minlaydigan
ko‘nikmalarini
5
shakllantiradigan yangi fanlarni o‘quv jarayoniga joriy qilishni taqozo
etmoqda.
Ma’lumki, inson hayotida ko‘nikma va malakalar g‘oyat muhim
o‘rin tutadi. Odam ayni malakalarni butun umri davomida o‘zlashtirib,
shakllantirib boradi. U yoxud bu malaka hamda ko‘nikmalarning
bo‘lmasligi kishining muayyan guruhlardan ajralib qolishiga,
jamiyatning ham unga nisbatan befarqligiga olib keladi. Bu yerda gap
jamoada ishlash, muloqot va yozuv madaniyati, vaqtni boshqarish,
o‘zlikni namoyon qila olish singari muhim insoniy sifatlar haqida
bormoqda.
Bugungi taraqqiyotning ayni talablaridan kelib chiqib, Toshkent
davlat yuridik universitetida 2018–2019 o‘quv yilidan boshlab “Shaxsiy
rivojlanish” nomli yangi fan joriy qilindi.
Talabalar o‘qishni bitirganidan keyin, ayni malaka va ko‘nikmalar
yordamida, odamlar bilan kelishib ishlash, ish beruvchilar tomonidan
qo‘yilgan vazifalarni muvaffaqiyatli ado etish orqali yuqori ish
unumdorligiga erishishlari tayin.
Darslik bakalavriat talabalari, magistrlar, o‘qituvchilar, shuningdek,
o‘zining professional faoliyatida muvaffaqiyatli karyerasini yaratmoqchi
bo‘lgan keng kitobxonlar ommasiga mo‘ljallangan.
6
Do'stlaringiz bilan baham: |
