Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №25 (том 3)

---

956 
qoramollar mahsuldorligi, qoramol zotlari, naslchilik ishi, poda ishlab chiqarishning 
zootexnikaviy asoslari, sut ishlab chiqarish texnalogiyasi, go`sht ishlab chiqarish 
texnalogiyasi va qoramolchilik istiqbolining ilmiy va amaliy asoslari haqida keng 
miqyosda ma’lumotlar berilgan. 
Shu jumladan, q.x.f.d.(PhD) J.N.Xujamov “Turli zot va zotdorlikdagi 
sigirlarning sut mahsuldorligini oshirish yo`llari mavzusida Zarafshon vohasi 
sharoitida ilmiy ish olib borgan. Ushbu tadqiqot natijalariga ko`ra Zarafshon vohasi 
sharoitidagi har xil seleksiyalar ustida ish olib borib, turli zotdagi sigirlarning sut 
mahsuldorligini oshirish yo`llari haqida ko`plab ma’lumotlar bergan.
 
Q.x.f.d.(PhD) Sh.E.Qurbonova “Surhon vohasi sharoitida qoramol go`shti 
yetishtirishni jadallashtirish” mavzusida ilmiy ish olib borganlar. 
I-guruhda sof zotli qora ola, II- guruhda sof zotli shvits, III-guruhda F
1
(
1
/
2 
qora- ola 
x
1
/
2
golshtin ), IV-guruhda esa F
2
(
1
/
4 
qora –ola x
3
/
4 
golshtin ) bo`lgan buqachalar ustida 
tadqiqot ishlari olib borgan. 
R.Pardayev, B.Sh Boybulovlarning tarjribalari shuni ko`rsatadiki, ular olib 
borgan tajriba guruhlarida III-guruhidagi Golshtin zotiga mansub qora-ola tusli 
buqachalar o`z tengqurlari I-guruh sof zotli qora-ola va II-guruh qizil-ola tusli golshtin 
buqachalariga nisbatan jadal o`sish va rivojlanish xususiyatlariga ega bo`lishganligini 
o`z tajribalarida keltirib o`tgan. 
Bundan tashqari, Sh.N.Madraximov, N.R.Ro`ziboyev, G`.A. Qo`ziboyev va 
A.M.Muhiddinovlar sut yo`nalishidagi qoramollarda go`sht yetishtirishning 
qo`shimcha imkoniyatlari to`g`risida o`z manbalarida keltirib o`tganlar. Ularning 
xulosalariga ko`ra, sut yo`nalishidagi qoramolchilikda go`sht yetishtirishni yanada 
jadallashtirish maqsadida sanoat asosida chatishtirish usulini qo`llab, podadan 
chiqarilgan sigirlar va tanalardan samarali foydalanish imkoni yaratilar ekan. Ular 
tajriba olib borgan xo`jalikda podadan chiqarilgan sut yo`nalishidagi “Golshtin” zotli 
sigirlarni go`sht yo`nalishidagi “Aberdin-angus” va “Sharole” zotli buqalarning 
urug`lari bilan urug`lantirilib, F
1
duragay avlodlarida go`sht mahsuldorligi o`rganilgan 
va ilmiy usullar yaratilgan. Bu usullar qoramol go`shti yetishtirishning 
imkoniyatlaridan biri ekanligini o`rganish. 

---

957 
T.Q.Nao`rizov, K.M.Allambergenovlar Tajribadagi buqachalarda go`sht ishlab 
chiqarish ko`rsatkichlari ustida tadqiqot olib borishgan. Tadqiqotlari natijalariga ko`ra 
shuni xulosa qilish mumkinki, O’zbekiston Respublikasi iqlim sharoitida buqachalar 
uchun oziqlantirish ratsioni tuzish, uglevodlar, yog`lar va proteinlarning ozuqa bilan 
hayvon organizmiga ta’siri, buqachalarni go`sht olish uchun parvarishlash va 
bo`rdoqilash maqsadga muvofiqligi aniqlaganliklarini tadqiqotlari natijasida 
isbotlaganlar. 
M.Akbarova va boshqalar esa har xil zotga mansub buqachalarning o`sish va 
rivojlanish ko`rsatkichlari bo`yicha tajriba olib borgan. Ular olib borgan tajribalarida 
turli zotga mansub bo`lgan buqachalarning o`sishi, rivojlanishi jadal kechganligi va 
ular turli iqlim sharoitlariga yaxshi moslashuvchan ekanligini kuzatishgan. 
O.Mamatqulov, 
Sh.Mamtaliyev, 
O.Rizayevlar “O`znaslchilik” davlat 
korxonasidagi angler zotli naslli buqalar va ularning nasldorlik ko`rsatkichlari ustida 
tadqiqotlar olib borganlar. Angler zotli naslli buqalar urug`laridan foydalanib, sun’iy 
urug`lantirish natijasida yaxshilangan buzoq olishga foydalanish shuningdek, angler 
zotli naslli buqalardan “yaxshilovchi” zot sifatida foydalanish mumkin ekan.
Xulosa.
Yuqoridagi olimlar va professorlar olib borgan tadqiqotlaridan kelib 
chiqib, sut yo`nalishidagi qoramollardan go`sht ishlab chiqarishda jadal foydalanish 
mavzusidagi ilmiy ishimizda o`ziga xos bo‘lgan jixatlari o‘rganiladi va aholini sifatli 
oziq-ovqat bilan taminlash shuningdek, qoramol zotlarini o`z yo`nalish tipiga qarab 
parvarishlash maqbul hisoblanadi.