Ўzbekiston respublika oliy va ўrta maxsus

4.5. Moslashuvchan korporativ madaniyat 
Bozorda ro„y berib turuvchi muntazam o„zgarishlar sharoitlarida yangi ishlab 
chiqarish usullarini tezlik bilan joriy qilish va strategiyani almashtirish 
kompaniyalarning uzoq vaqt mobaynida egallab turgan yetakchilik o„rinlarini saqlab 
qolishning muhim sharti hisoblanadi. Biroq buning uchun kompaniyaning yangi 
bozor sharoitlariga moslashishiga yordam beruvchi korporativ madaniyat talab 
qilinadi. 
Moslashuvchan madaniyatning ikkita o„ziga xos jihati mavjud: 
-
doimiy biznes tamoyillariga va tashkilotning haqiqiy kapitali- iste‟molchilar, 
kompaniya xodimlari, akstiyadorlar, ta‟minotchilarga muayyan strategiya yoki 
ishbilarmonlik amaliyotiga nisbatan ko„proq e‟tibor qaratuvchi rahbariyatning 
mavjudligi; 
-
zarur hollarda aktsiyadorlar manfaatlarini qondirish maqsadida tavakkalchilik 
qilish, tajriba o„tkazish, yangilik kiritish, strategiyani o„zgartirishga qodir 
menejerlarning mavjudligi. 
Moslashuvchan madaniyat sharoitlarida barcha korxona a‟zolari kompaniya 
rahbariyati korxonaga foyda keltiruvchi har qanday imkoniyatdan foydalana olishiga 
ishonchi komil bo„ladi. 
Bunda ular o„zlarini kompaniya qabul qiluvchi barcha qarorlarga aloqador 
hisoblaydi va korxonaning gullab-yashnashini ta‟minlash uchun qyo„lidan keladigan 
barcha ishni qilishga harakat qiladi.
Menejerlar odatda kompaniya xodimlaridan kelib tushuvchi barcha takliflarni 
qabul qilib, yangi g„oyalarni ochiq muhokama qiladilar va kompaniyaning yangi 
raqobatli afzalliklarini yaratish bo„yicha tavakkalchilikni o„z zimmalariga oladilar. 
Tadbirkorlik rag„batlantiriladi va mukofotlanadi. Strategiyalar va an‟anaviy faoliyat 
yuritish usullariga bozor tez o„zgaruvchan sharoitlarga moslashtirish uchun zarur 
o„zgarishlar kiritiladi.
Moslashuvchan madaniyatli kompaniya rahbariyati bu o„zgarishlarni ular 
haqiqatdan ham zarur bo„lgan hollardagina, biznes yuritishning asosiy tamoyillargia 
amal qilgan holda kiritadi. Moslashuvchan madaniyat yangi va foydali g„oyalarni 

---

76 
rivojlantirishga qodir menedjer va xodimlarni xizmat pillapoyasidan olg„a qadam 
tashlashlariga xizmat qiladi. 
Moslashuvchan korporativ madaniya strategini amalga oshirishda rahbariyatning 
eng ishonchli hamkori hisoblanadi.
Moslashuvchan madaniyat sharoitlarida kompaniya rahbariyati korxona 
faoliyatining barcha ishtirokchilari- iste‟molchilar, xodimlar, aktsiyadorlar, 
ta‟minotchilar haqida g„amxo„rlik qiladi va iloji boricha ularning ehtiyojlarini to„liq 
qondirishga harakat qiladi. Ishtirokchilarning hesh qaysi toifasi esdan chiqarilmasligi 
kerak; bunday barcha uchun adolatli munosabat qaror qabul qilishning eng asosiy 
tamoyillaridan hisoblanadi. 
Korporativ 
madaniyat 
moslashuvchanligi 
uchun 
yuqori 
bo„lmagan 
kompaniyalarda o„zgarishlarga qarshilik qilish norma bo„lib qolaveradi va menejerlar 
ko„pincha konservativ usulni ma‟qul ko„radilar. Ular ko„pincha faqat o„z bo„linmalari 
manfaatlarin himoya qiladilar, turli xil risklardan o„zlarini olib qochadilar va 
an‟anaviy ish usullarini afzal ko„radilar. 
Kompaniya tez o„zgaradigan muhitda uzoq muddatli muvaffaqiyatlarga 
erishishi uchun yangi strategiyalarni va tashkiliy usullarni qo„llashi kompaniyada 
o„zgaruvchan muhitga moslashuvchan madaniyat mavjudligidan darak beradi. 
Moslashuvchan madaniyatning belgilari bu: 1) sinalgan va o„zini oqlagan faoliyat 
qoidalarini qo„llab-quvvatlaydigan tashkilotga tegishli xaridorlarni, xodimlarni, 
aksiyadorlarni, ta‟minotchilarni va tashkilot joylashgan hududni manfaatlarini
ko„zlovchi sardorlarning mavjudligi; 2) tavakkal qilishdan, tajribada sinab 
ko„rishdan, yangiliklardan foydalanishdan qo„rqmaydigan, zaruriyat tug„ilganda 
strategiyani va ish usullarini o„zgartirishga qodir guruhlarning mavjudligi. 
Moslashuvchan madaniyatli tashkilot a‟zolarida har qanday xavf-xatarni engish 
mumkinligi va paydo bulayotgan qulay imkoniyatlardan unumli foydalanish 
to„g„risida ishonch mavjud bo„ladi. Bunday tashkilotlarda vazifalarni bajarish 
jarayonida tayanch qadriyatlar va faoliyat qoidalariga amal qilish talabining 
mavjudligi uzoq muddatli muvaffaqiyatni ta‟minlash uchun tashkilot a‟zolarida har 
qanday murakkab muammolarni yechish istagi ustivorligidan darak beradi. 

---

77 
Menejerlar yangiliklarga intiladilar, biznesda yangi chœqqilarga erishish uchun 
yangi g„oyalarni samimiy muhokama etadilar va ma‟lum me‟yorda tavakkal qilishga 
tayyor turadilar.
Tadbirkorlik rag„batlantiriladi va mukofotlanadi. Agar yangi xo„jalik sharoiti 
an‟anaviy ish usullarini va strategiyani o„zgartirishini talab qilsa, ular o„zgartiriladi. 
Moslashuvchan madaniyatda sardorlar kerakli narsalarni kerakli yo„nalishda 
o„zgartiradilar, lekin tayanch qadriyatlar va faoliyat qoidalari hech qachon oyoq osti 
qilinmaydi. 
Moslashuvchan madaniyat shakllangan tashkilotlarda tashkilot manfaatlari 
doirasidagi hamma guruhlarning qonuniy ehtiyojlari qondiriladi. Biron bir guruhning 
manfaatlari inkor etilmaydi, hamma guruhlarga odilona munosabat bu qaror qabul 
qilishda asosiy qoida va «hammasini to„g„ri bajarish» majburiyatidir. Qisman 
moslashuvchan madaniyatlarda esa o„zgarishlarga qarshilik ko„rsatish bu odatiy hol, 
menejerlar o„z manfaatlarini ko„zlab, konservativ va siyosiy nuqtai-nazardan harakat 
qiladilar. Moslashuvchan madaniyatlar – bu strategiyani tatbiq etuvchilar uchun eng 
yaxshi ittifoqchi hisoblanadi.