Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

ijtimoiy xavfliligi 
shundaki, valuta 
qimmatliklarini qonunga xilof ravishda olish yoki o‘tkazish bilan aybdor 
milliy valutaning barqarorligiga ta’sir qilib, inflyatsiya jarayonining 
keskinlashuvi uchun shart-sharoit yaratadi. Bundan tashqari, «valuta 
qimmatliklarini qonunga xilof ravishda olish va o‘tkazish O‘zbekiston 
Respublikasining valuta yakka hukmronligiga putur yetkazadi, ular 
ko‘pincha talon-toroj qilish, poraxo‘rlik, bojxona qonunchiligini buzish 
kabi jinoyatlar bilan bog‘liq bo‘ladi». 
Jinoyatning 
bevosita obyekti 
davlatning iqtisodiyot asoslarini 
ta’minlashga qaratilgan ijtimoiy munosabatlardir. Jinoyatning 
predmeti
«valuta qimmatligidir». 
O‘zbekiston Respublikasining 2003 yil 11 dekabrda qabul qilingan 
«Valutani tartibga solish to‘g‘risida»gi Qonuni (Yangi tahriri) 
3-moddasiga binoan quyidagilar 
valuta qimmatliklariga kiritiladi
: 
chet 
el valutasi 
— muomalada bo‘lgan hamda xorijiy davlatda qonuniy to‘lov 
vositasi hisoblangan banknotlar, xazina biletlari va tangalar ko‘rinishidagi 
chet el pul belgilari, muomaladan chiqarilgan yoki chiqarilayotgan hamda 
xuddi shu xorijiy davlatning pul belgilariga almashtirilishi lozim bo‘lgan 
chet el pul belgilari, shuningdek, hisobvaraqlarda va omonatlarda bo‘lgan 
xorijiy davlatlarning pul birliklaridagi hamda xalqaro pul yoki hisobkitob 
birliklaridagi mablag‘lardir; 
chet el valutasidagi qimmatli qog‘ozlar 
— qiymati chet el valutasida 
ifodalangan pul hujjatlaridir (aksiyalar, obligatsiyalar va hokazolar); 
chet el valutasidagi to‘lov hujjatlari 
(chek, veksel, akkreditiv va 
boshqalar), shuningdek, ularga yo‘l cheklari ham kiradi. 
sof quyma oltin 
— sanoat usulida tozalangan va ishlov berilgan, 
tarkibida boshqa elementlar aralashmasi bo‘lmagan yoki qabul qilingan 
105 

---

me’yorlarga muvofiq kam miqdorda bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladigan oltindir. 
O‘zbekiston Respublikasi davlat standartlari yoki xorijiy davlat 
standartlariga muvofiq quyma shakl berilgan tozalangan oltingina jinoyat 
predmeti bo‘la oladi. 
Oltindan yasalgan zargarlik va maishiy buyumlar, shu bilan birga oltin 
lom va ularning parchasi jinoyat predmeti bo‘la olmaydi. Shuningdek, 
ko‘rinishi va holatidan qat’i nazar, boshqa qimmatbaho metallar va 
qimmatbaho toshlar (shu jumladan sun’iy toshlar ham) sharhlanayotgan 
qilmish predmeti bo‘la olmaydi. 
Oltin, kumush, platina va platina guruhiga kiruvchi metallardan 
(palladiy, iridiy, rodiy, ruteniy va osmiydan) yasalgan, asillik darajasiga 
ega bo‘lgan va qonun hujjatlarida belgilangan tartibda tamg‘alanishi lozim 
bo‘lgan buyumlar