Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

Qo‘l yuki 
deganda, jabrlanuvchi shaxsan olib o‘tuvchi, shakli va 
tuzilishidan qat’i nazar, yengil olib o‘tiluvchi buyum va ashyolar 
tushuniladi
1
. 
Ushbu buyumlar, odatda, jabrlanuvchining o‘zida bo‘ladi, ya’ni uning 
qo‘lida, yelkasida, yonboshida yoki ustida joylashgan yoxud sudrab, itarib 
ketayotgan bo‘ladi. Shu o‘rinda ushbu buyumlarni jabrlanuvchi jismoniy 
kuch ishlatib bevosita o‘zi olib yurishiga alohida e’tibor berish lozim. 
Shuning uchun turli xil transport vositalarida (ularning miqdori va 
shaklidan qat’i nazar) olib o‘tiladigan buyum va ashyolar qo‘l yuki ashyosi 
sifatida tahlil etilishi mumkin emas. 
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining «O‘zganing mulkini 
o‘g‘irlash, talonchilik va bosqinchilik yo‘li bilan talon-toroj qilish jinoyat 
ishlari bo‘yicha sud amaliyoti to‘g‘risida»gi qarorida: «Jabrlanuvchining 
yegnida bo‘lgan kiyim-kechagi, qo‘lidagi yoki bevosita yonida bo‘lgan 
sumka, chamadon va boshqa anjomlaridan sodir etilgan yashirin talon-
toroj qilish kissavurlik deb hisoblanadi va JKning 169-moddasi 2-qismi 
«a» bandi bilan tavsiflanadi»
1
, deb ko‘rsatilgan. 
1
Қаранг:
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1999 йил 30 апрелдаги «Ўзгалар мулкини 
71 

---

Har bir alohida ishda sud barcha holatlarni hisobga olgan holda, sumka 
yoki boshqa qo‘l yukining jabrlanuvchining yonida bo‘lganligi faktini 
aniqlashi kerak. 
Qo‘l yuki tushunchasiga kiruvchi buyum va ashyolar jinoyat sodir 
etilgan shaxsning tasarrufida bo‘lgandagina qo‘l yuki ashyosini 
jabr-
lanuvchining bevosita o‘zida joylashgan 
deb hisoblash mumkin. 
Boshqacha aytganda, jabrlanuvchi bu ashyolarga nisbatan maxsus texnik 
nazorat vositalaridan foydalanmasdan, ularni kuzatish yoki boshqa 
usullarda subyektiv nazoratni amalga oshiradi. Qo‘l yuki vositalarining 
bevosita jabrlanuvchi yonidaligini quyidagi holatlar ko‘rsatib turadi: 
jabrlanuvchi yonida ayollar sumkachasining yotishi; o‘g‘irlik sodir 
etilganda katmonning shaxs cho‘ntagida bo‘lishi va boshqalar. Agar qo‘l 
yuki buyum va ashyolari jabrlanuvchining subyektiv nazorat doirasidan 
(masalan, katmonni qulflanmaydigan shkafda saqlash) tashqarida yoki 
qandaydir joyga yashirib qo‘yilgan bo‘lsa, talon-toroj qilishni kissavurlik 
sifatida baholash mumkin emas. Bunday holatda ayblanuvchining 
harakatlari boshqa og‘irlashtiruvchi holatlar mavjud bo‘lmasa,