Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

JK 167-moddasi 1-qismi 
bo‘yicha, qolgan ishtirokchilarning 
jinoiy harakatlari esa JK 28-moddasining tegishli qismiga havola qilgan 
holda JK 167-moddasi 1-qismi bo‘yicha kvalifikatsiya qilinishi lozim. 
Mansab mavqeini suiiste’mol qilish 
yo‘li bilan o‘zlashtirish yoki 
rastrata qilish deganda, mansabdor shaxs yoki mas’ul mansabdor shaxs 
tomonidan o‘zganing mulkini egallashda o‘z mansab vakolatlaridan 
foydalanishini tushunish kerak. Shunday qilib, 
JK 167- moddasi 2-qismi 
«g» bandi 
jinoyatining subyekti mansabdor shaxs hisoblanadi. 
(«Mansabdor shaxs» tushunchasiga JK 205-moddasi tahliliga qarang.) 
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi qaroriga ko‘ra, 
«Mansabdor shaxsning o‘zganing mulkini qonunga xilof ravishda qaytarib 
bermaslik sharti bilan g‘araz niyatda tekinga o‘zining mulkiga yoki boshqa 
shaxslarning mulkiga aylantirishida ifodalanuvchi mansab vakolatlarini 
suiiste’mol qilishi talon-toroj qilish deb qaralishi va Jinoyat kodeksi 167-
moddasi 2-qismining «g» bandi bilan tavsiflanishi lozim bo‘ladi. 
Bu o‘rinda shuni nazarda tutish lozimki, agar o‘zgalar mulkining 
g‘ayriqonuniy ravishda tekinga aybdorning mulkiga aylantirish maqsadi 
bilan olib qo‘yilganligi aniqlanmagan bo‘lib, lekin boshqa g‘ayriqonuniy 
harakatlar mavjud bo‘lgan taqdirda bunday harakatlar (masalan, tovar-
moddiy boyliklarining kamomadi yoki uni yashirish holatining o‘zigina; 
o‘zganing mulkidan o‘zinikiga aylantirib olish maqsadisiz vaqtincha 
foydalanish, o‘zganing mulkini qarzga berib yuborish va h.k.) talon-toroj 
qilish deb tavsiflanishi mumkin emas. Yetarli asoslar mavjud bo‘lganda, 
ko‘rsatilgan harakatlar mansab vakolatlarini suiiste’mol qilish deb 
tavsiflanishi kerak»
1
. 
Sud-tergov amaliyotida mansabdor shaxslar tomonidan o‘z vakolatini 
suiiste’mol qilish orqali sodir etiladigan talon-toroj qilishning bir necha 
turlari mavjud. 
Ularni shartli ravishda uch guruhga ajratish mumkin: 
1) mansabdor shaxsga ishonib topshirilgan mulkni o‘zlashtirish yoki 
1
Қаранг:
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1998 йил 17 апрелдаги «Иқтисодиёт 
соҳасидаги жиноий ишлар бўйича суд амалиётида юзага келган айрим масалалар тўғрисида»ги 11-сонли қарори 
(Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли, 2002 йил 25 октябрдаги 28-
сонли ва 2006 йил 3 февралдаги 5-сонли қарорларига асосан киритилган ўзгартириш ва қўшимчалар билан) // 
Тўплам, 1-жилд. — 115-б.
57 

---

rastrata qilish; 2) bo‘ysunuvchi shaxslarga ishonib topshirilgan yoki 
ularning boshqaruvida bo‘lgan mulkni egallash yoki uchinchi shaxslarga 
topshirib yuborish; 3) mansabdor shaxsga ishonib topshirilmagan va uning 
boshqaruvida bo‘lmagan mulkni egallab olish. 
Yuqorida ko‘rsatilgan talon-toroj turlaridan ikkitasi o‘zlashtirish yoki 
rastrata yo‘li bilan sodir etiladi, shuning uchun