Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

Isbotlashni amalga oshiruvchi shaxslar
– isbotlashning isbotlash 
vazifasiga ishtirokchilarning, ya’ni tergov va boshqa protsessual 
harakatlarni o‘tkazish yo‘li bilan isbotlashni amalga oshiruvchi 
shaxslarning doirasi. Sud, prokuror, tergovchi, surishtiruvchi va tergovga 
qadar tekshiruvni amalga oshiruvchi organning mansabdor shaxsi 
O‘zbekiston Respublikasining jinoiy-protsessual qonunchiligi bo‘yicha 
isbotlashni amalga oshiruvchi shaxslar hisoblanadi.
Isbotlashda ishtirok etuvchi shaxslar 
– ishning hal etilishidan shaxsiy 
manfaatdor va shaxsiy manfaatdor bo‘lmagan va dalillarni to‘plash, 
tekshirish va baholashda qo‘shimcha vazifalarni amalga oshiruvchi, 
shuningdek o‘zlarining lavozim, kasbiy vazifalari yoki fuqarolik 
burchlarini vijdonan bajarishga mas’ul shaxslardan iborat ishtirokchilar 
doirasi. Gumonlanuvchi, ayblanuvchi, sudlanuvchi, himoyachi, jamoat 
ayblovchisi, fuqaroviy javobgar va ularning vakillari O‘zbekiston 
Respublikasining jinoiy-protsessual qonunchiligi bo‘yicha isbotlashni 
amalga oshirishda ishtirok etish huquqiga ega, guvohlar, ekspertlar, 
471 

---

mutaxassislar, tarjimonlar, xolislar, shuningdek mazkur Kodeksda nazarda 
tutilgan tartibda dalillarni to‘plash, tekshirish va baholash bilan bog‘liq 
huquqlarni amalga oshiruvchi va majburiyatlarni bajaruvchi boshqa 
fuqarolar va mansabdor shaxslar esa isbotlashda ishtirok etishga jalb 
qilinuvchi shaxslar hisoblanadilar.
Bir guruh shaxslar bilan oldindan til biriktirib 
deyilganda 
surishtiruvni amalga oshirayotgan yoki isbotlashda ishtirok etishga jalb 
qilingan ikki yoki undan ortiq shaxslarning soxtalashtirish 
(qalbakilashtirish)da ishtirok etishi tushuniladi.
Guruh ishtirokchilarining faqat biri JKning 230
1
-moddasidagi subyekt 
tushunchasiga tushib, boshqasi (boshqalari) tushmagan holatlarda 
soxtalashtirish (qalbakilashtirish)da ishtirokchilik yuzaga keladi.
Ushlash
‒ jinoyat sodir etganlikda gumonlanuvchi (ayblanuvchi) 
shaxsning jinoiy faoliyatini oldini olish, qochishi, dalillarni yashirishi yoki 
yo‘q qilishiga yo‘l qo‘ymaslik maqsadida, jamiyatdan qisqa muddatli 
izolyatsiya qilinishidan iborat protsessual majburlov chorasi. Bu chora 
tergovga qadar tekshiruv, surishtiruv yoki dastlabki tergovni amalga 
oshirayotgan organlar, shuningdek jinoiy-protsessual qonunchilikda 
nazarda tutilgan ishga layoqatli har qanday shaxs tomonidan qo‘llanilishi 
mumkin. Ushlash jinoyat ishi qo‘zg‘atilgunga qadar va jinoyat ishi 
qo‘zg‘atilganidan so‘ng, ya’ni surishtiruv, dastlabki tergov va ish bo‘yicha 
sud muhokamasi davrida ham o‘tkazilishi mumkin (O‘R JPKning 226-
moddasiga qarang).