Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

noqonuniy 
muomalada bo‘lish 
deganda, chigitdan olingan mahsulotlarni saqlash, 
o‘tkazish va sotish (realizatsiya, import-eksport operatsiyalari)ning 
normativ-huquqiy hujjatlarda belgilangan tartibini buzishni tushunish 
lozim. 
(«Saqlash», «o‘tkazish» va «sotish» tushunchalari haqida batafsil 
JKning 186-moddasi tahliliga qarang.) 
Chigitdan olinadigan mahsulotlarning qonuniy tartibi quyidagilardan 
chetga chiqilgan hollarda normativ-huquqiy hujjatlar buzilgan hisoblanadi: 
—
O‘zbekiston Respublika tovar xom ashyo birjasidagi ochiq birja 
savdolari orqali — savdo tashkilotlariga hamda sanoatda qayta ishlashga; 
—
to‘g‘ridan-to‘g‘ri shartnomalar va tartibga solinadigan narxlar 
bo‘yicha — Budjet tashkilotlari hamda maxsus iste’molchilarga sotiladi; 
—
birja savdolari orqali va respublikaning tashqi savdo kompaniyalari 
bilan tuzilgan to‘g‘ridan-to‘g‘ri shartnomalar bo‘yicha eksport qilinadi. 
Belgilansinki, aholiga o‘simlik yog‘ini sotish faqat yuridik shaxs 
maqomiga ega chakana savdo tashkilotlari tomonidan nazoratkassa 
apparatlari bilan jihozlangan muqim savdo shoxobchalari orqali amalga 
oshiriladi. 
Kunjara va chigitdan oligan sheluxa quyidagi tartiblarda realizatsiya 
qilinishi mumkin: 
—
paxta yetishtiruvchi xo‘jaliklarga shrot va paxta sheluxasi faqat yog‘-
moy sanoati korxonalari tomonidan, qishloq joylarda tashkil etiladigan 
shrot va sheluxa sotish bo‘yicha ixtisoslashtirilgan punktlar orqali ulgurji 
savdo narxlarida sotiladi; 
—
ulgurji savdo narxlariga mazkur mahsulotlarni ixtisoslashtirilgan 
punktlargacha yetkazib berish xarajatlari, shuningdek, ushbu punktlarning 
moddiy ta’minotiga sarflanadigan xarajatlar kiritilmaydi, bu sarf-xarajatlar 
yog‘-moy korxonalari tomonidan birja savdolari orqali o‘simlik yog‘ini 
sotishdan olinadigan qo‘shimcha daromadlar hisobiga qoplanadi; 
— shrot va sheluxa resurslari birja savdolari orqali chorvachilik 
mahsulotlari yetishtirish bilan shug‘ullanadigan paxtachilik qishloq 
209 

---

xo‘jaligi korxonalariga emas, balki shaxsiy yordamchi va dehqon 
xo‘jaliklarida chorva mol yetishtirish bilan band bo‘lgan aholiga qishloq 
hududlarida tashkil etiladigan shrot va sheluxa sotishga ixtisoslashtirilgan 
punktlar orqali 2-ilovadagi sxemaga muvofiq sotiladi
1
. 
JKning 186
2
-moddasida nazarda tutilgan jinoyat chigitdan olinadigan 
mahsulotni qonunga xilof ravishda ishlab chiqarish yoki muomalaga 
kiritilishi bilan