Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

To‘lanmagan soliq 
soliqning avval to‘langan qismi bilan qo‘shimcha 
to‘lanishi kerak bo‘lgan soliq o‘rtasidagi farqdir. Agar soliq majburiy 
tartibda undirilsa, to‘lanmagan deb topiladi, soliq to‘lash ixtiyoriy ravishda 
jinoyat sodir etishga qaratilgan harakatsizlikni to‘xtatadi va jinoyat sodir 
etishdan ixtiyoriy qaytish deb tan olinishi lozim. 
To‘lanmagan soliqning miqdorini aniqlashda shuni nazarda tutish 
lozimki, bunda soliq solish obyektining yashirilgan yoki kamaytirib 
ko‘rsatilgan miqdori emas, balki aybdor tomonidan yashirilgan yoki 
kamaytirilgan soliq obyektidan to‘lanishi lozim bo‘lgan soliq summasi 
tushuniladi. «Soliq to‘lashdan bo‘yin tovlash, foydani, daromadni va soliq 
to‘lanadigan boshqa obyektlarni yashirish, kamaytirib ko‘rsatish davomli 
jinoyat hisoblanadi. Shu sababli zarar miqdori soliq to‘lanmagan barcha 
muddat uchun kam to‘langan summalar yig‘indisi bilan belgilanishi kerak. 
Tergov organlari va sudlar to‘lanmagan soliq, daromad va soliq 
to‘lanadigan boshqa obyektlarning miqdorini aniqlashda Soliq kodeksining 
oltinchi bobi (chegirmalar va zararlar) talablarini hisobga olishga 
majburdirlar, ya’ni bunga binoan foydani (daromadni) aniqlashda, 
masalan, xodimlarning ish haqi, asosiy fondlarni ta’mirlash, ijara to‘lovi 
bo‘yicha va boshqa xarajatlar chegirilib tashlanadi»
1
. 
Soliq yoki boshqa to‘lovlardan bo‘yin tovlash oqibatida yetkazilgan 
1
Қаранг
:
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1998 йил 17 апрелдаги «Иқтисодиёт соҳасидаги 
жиноий ишлар бўйича суд амалиётида юзага келган айрим масалалар тўғрисида»ги 11-сонли қарори 
(Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли, 2002 йил 25 октябрдаги 28-
сонли ва 2006 йил 3 февралдаги 5-сонли қарорларига асосан киритилган ўзгартириш ва қўшимчалар билан) // 
Тўплам, 1-жилд. — 123-б.
165 

---

zarar miqdorini aniqlashda jinoyat tugallangan davrdagi eng kam oylik ish 
haqi miqdoridan kelib chiqish lozim. 
«Jinoyat kodeksining 
184-moddasi 
dispozitsiyasiga binoan soliqlarni 
to‘lashdan bo‘yin tovlash harakatda, xuddi shuningdek, harakatsizlikda 
ham ifodalanishi mumkinligidan, ammo faqat qasddan sodir etilishidan 
kelib chiqib tergov organlari va sudlar har bir ish bo‘yicha soliq to‘lashdan 
bo‘yin tovlayotgan shaxsning maqsadini va haqiqiy niyatini aniqlashga 
majburdirlar. Xizmat vazifalariga sovuqqonlik bilan munosabatda bo‘lish 
oqibatida hisobni yoki hisobotni chalkashtirib yuborish, foydani 
hisoblashda xatoga yo‘l qo‘yish holatlarining o‘zinigina Jinoyat 
kodeksining 184-moddasi bilan tavsiflash mumkin emas, lekin tegishli 
asoslar bo‘lgan taqdirda Jinoyat kodeksining 207-moddasida ko‘zda 
tutilgan mansab sovuqqonligi jinoyatining tarkibini tashkil etadi»
1
. 
«Agarda hisobot kichik va o‘rta korxonalar, mikrofirmalar tomonidan 
soliq organlariga har chorakda taqdim etilishi lozim bo‘lsa, oylik soliqlarni 
yoki boshqa majburiy to‘lovlarni to‘lashda bo‘yin tovlash, misol uchun 
mansabga sovuqqonlik bilan qarash oqibatida, hisobot davri kelgunga 
qadar moliyaviy sanktsiyani hisobga olgan holda keyinchalik ularni 
to‘lagan taqdirda ham Jinoyat kodeksining 184-moddasi bilan tavsiflanishi 
mumkin emas»
2
.