|
Soat mintaqasi
UTC+5
Kod
ISO 3166-2
UZ-QA
Telefon kodi
+998
Internet domeni
.uz
Avtomobil raqami kodi
70
Rasmiy sayti
Qashqadaryo.uz
Tabiati
florasi 1200 ga yaqin yuksak oʻsimlik turidan iborat. Viloyatda 76,6 ming ga oʻrmon mavjud.
Oʻrmonlarning asosiy qismini archa va saksovulzorlar tashkil etadi. Togʻ yon bagʻirlari har xil oʻt
oʻsimliklari bilan qoplangan, shuningdek, butazorlar ham bor. Togʻ oʻrmonlari archa, bodom, pista,
jiydazorlardan iborat. Togʻlarda naʼmatak, zirk, chakanda, anzur piyozi, qora zira va boshqalar
oʻsadi.
Viloyat hududida 100 dan ziyod qush turi, sut emizuvchilarning 60 turi, sudralib yuruvchilarning 7
turi uchraydi. Daryo va suv havzalarida qumbaliq, ilonbosh, zogʻorabaliq, gulmohi, xramula,
qorabaliq yashaydi. Viloyatda Hisor togʻoʻrmon va Kitob davlat geologiya qoʻriqxonalari
joylashgan; Kitob balandtogʻ rasadxonalar majmuasi faoliyat koʻrsatadi.
Viloyat Qashqadaryo havzasida va Pomir-Oloy togʻ tizmasining gʻarbiy chekkalarida joylashgan.
Viloyat hududi gʻarbdan sharqqa tomon 300-400 metrgacha koʻtarilib boradi. Viloyatning
sharqiy qismi Kitob-Qamashi togʻ etaklaridan iborat boʻlib, u yerlarning balandligi 450-500 dan
900-950 metrgacha boradi. Viloyat doirasidagi togʻlarning asosiy qismi uning shimoli-sharqiy
qismini egallagan. Bu yerdagi togʻlarning eng baland nuqtalari 4000 metrgacha yetadi.
Qashqadaryo viloyati maydoni 28,6 km, aholisi 2.442,2 mingdan ortiq (2006). Aholining qariyb
3/4 qismi qishloqlarda istiqomat qiladi.
Aholisi, asosan, oʻzbeklar (91,2 %), shuningdek, tojik, turkman, rus, qozoq, ukrain, ozarbayjon,
koreys, qirgʻiz, turk, ukrain, belorus va boshqalar millat vakillari ham yashaydi. Aholining oʻrtacha
zichligi 1 km²ga 83,7 kishi. Shahar aholisi 587,5 ming kishi, qishloq aholisi 1790,7 ming kishi
(2005).
20-asr boshlarigacha hozirgi Qashqadaryo viloyati hududida yashagan aholining koʻpchiligi
orasida urugʻqabilalarga boʻlinish saqlanib kelgan. Mas, Qarshi shahri va uning atroflarida mangʻit,
saroy, qavchin, qatagʻon, kutchi, qipchoqlar, xtoy, qirq va boshqalar urugʻlar, Shahrisabz va uning
atroflarida kenagas, saroy, qutchi, turk, qatagʻon, qalmoq, qangʻli, chuyut, qiyot, qoʻngʻirot,
mojor, mangʻit, mitan, moʻgʻul, nayman, sayot urugʻlari, Gʻuzor va uning atroflarida qavchin,
kerayit, qoʻngʻirot, mangʻit va boshqalar urugʻlar yashagan. Ular dehqonchilik, chorvachilik va
hunarmandchilik bilan shugʻullanishgan.
Qashqadaryo koʻprigi
Qarshi shahri, Ravoq MFY Qarshi shahridagi qadimiy koʻprik ayni paytda
“Amir Temur koʻprigi” deya nomlanadi. Manbalarga koʻra, u 700 yillik tarixga ega boʻlib, qadimda
Qashqadaryo daryosi qirgʻoqlarini birlashtirgan hamda xalqaro iqtisodiy va ijtimoiy aloqa vositasi
Aholisi
Turistik manzillar
boʻlgan. Bir vaqtlar ushbu tarixiy koʻprik ustidan Eron va Hindistonni Yevropa bilan bogʻlovchi
karvon yoʻllari oʻtgan. Shu bois bu voha asrlar davomida gullab-yashnagan. Olim va sayyoh
German Vamberining yozishicha, 1860-yillarda Qarshi shahrida 10 ta karvonsaroy, katta bozor,
shahar aholisi dam oladigan bogʻ boʻlgan. U bunday bogʻni boshqa yurtlarda uchratmaganini
alohida qayd etgan. Oʻrta Osiyoning qadimgi inshootlaridan hisoblangan koʻprik asosan pishiq
gʻisht va mustahkamlovchi qorishmalardan iborat boʻlgan, unda 12ta pillapoya va 14ta ravoq
koʻrinib turgan. Vaqt oʻtishi bilan daryoning oʻzani kengayadi, koʻprikni uzaytirish va qayta
taʼmirlash zarurati tugʻiladi. Shu tufayli 1914-yilda koʻprikning har ikki tarafidan qoʻshimcha
qismlar qurilgan hamda kirish joyida pishiq gʻishtdan ikkita qorovulxona barpo etilgan. Ular yuk
transporti harakatiga xalaqit berganligi uchun 1970-yilda buzib tashlangan, lekin 2005-yilda
yana qayta tiklangan. Inshoot juda puxta, mustahkam qurilgan boʻlib, oʻzbek meʼmorchiligidagi
muhandislik sohasida dadil qadam hisoblanadi. Tarixiy maʼlumotlar shundan dalolat beradiki,
Qashqadaryo koʻprigi ustidan makedoniyalik Iskandar qoʻshinlari, aravalari, arablar, Chingizxon,
Amir Temur, Bobur, Shayboynixon suvoriylari ham oʻtgan.
'''Imom Moʻyin an-Nasafiy majmuasi'''
Qarshi tumani, Qovchin MFY, Qovchin qishlogʻi
Qashqadaryo zaminining ulugʻ allomalardan, dunyo fanlari rivojlanishiga oʻzining salmoqli hissasini
qoʻshgan, ayniqsa Movarounnahrning fiqh (islom huquqshunoslik) ilmi miqyosidagi katta oʻrin
tutgan Motrudiya kalom maktabini atoqli namoyandalaridan biri buyuk olimlar oilasiga mansub
yirik faqih Abul Muʼiyn an-Nasafiy 1027-yil Nasaf shahrida tugʻilgan. Abul Muʼiyn uzoq vaqt
Buxoro va Samarqandda yashab ijod etgan. Fathulloh Xulayf “Abul Muʼiyn Moturudiy kalom
maktabini himoya qilib turuvchi buyuk shaxs” deb tariflaydi. “Vaqf” xayriya jamoat fondi
Qashqadaryo boʻlimi
Do'stlaringiz bilan baham: |
