O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Diаbetik nefrоpаtiya
.
 
Qаndli diаbet hаr ikki shаklidа hаm qоn 
bоsimining ko‘tаrilishi negizidа аsоsiy kаsаllik tа’siridа buyrаklаrni 
shikаstlаnishi yotаdi. Аksаriyat hоllаrdа uning rivоjlаnish meхаnizmidа 
ryenin – аngiоtenzin – аldоsterоn tizimining fаоllаshuvi hаl qiluvchi 
аhаmiyatgа egа. Bemоrlаrdа qаndli diаbet vа АGgа хоs bo‘lgаn klinik 
belgilаr bilаn bir qаtоrdа shish, pоlineyrоpаtiya, аngiоpаtiya, 
prоteinuriya, tsilindruriya, kоptоkchаlаr filtrаtsiyasini kаmаyishi hаmdа 
qоndа kreаtinin miqdоri оshishi kuzаtilаdi. 

---

234 
Endokrin gipertenziya 
Bunday ikkilamchi gipertenziya qator ichki sekretsiya bezlari 
kasalliklari bilan bog’liq: buyrak usti bezi (birlamchi aldosteronizm, 
Konn sindromi) Isenko-Kushing kasalligi va sindromi, feoxromatsitoma, 
gipofiz (akromegaliya), tireoid garmonlar ko’payishi (gipertireoz) va 
b.q. 
Birlamchi aldosteronizm (sindrom Konn) buyrak usti bezida
ortiqcha miqdorda aldosteron sintez qilinishidir, 80% hollarda 
aldosteronizm buyrak usti bezi adenomasi bilan bog’liq. Kasallik 
ko’pincha 30-50 yoshdagi ayollarda uchraydi. 15-20% hollarda esa 
kasallik buyrak usti bezining idiopatik giperplaziyasi bilan bo’gliq. 
Aldosteronning ortiqcha miqdori, ion balansini izdan chiqaradi, kaliy 
ko’p miqdorda yo’qotiladi va natriy va u bilan suv saqlanib qolinadi. 
Konn sindromi endokrin gipertenziyaning eng ko’p uchraydigan turidir. 
Kasallik klinikasi gipertoniya bilan bir xil. Qo’shimcha simptomlar 
muskul charchashi, xurujsimon oyoqning paralichi, mushaklar spazmi, 
doimiy siydik ajralishi, chanqash kabilar hisoblanadi. Tireotoksikozdagi 
gipertoniya yurak minutlik hajmi ortishi bilan tsirkulyatsiyadagi qon 
hajmiga bog’liq bo’ladi. Klimaksdan keyingi gipertoniya ko’pincha 
esterogenlar sintezi kamayishi bilan bog’liq bo’lib, yuqori nerv 
faoliyatini buzadi va asabiylashishga olib keladi, bu qon bosimini 
oshishiga olib keladi. 
Qonda kaliyni miqdori kamaygani aniqlanadi. Diagnostika uchun 
rentgenotomografiya, tomografiyali ekskretor urografiya, UTT, buyrak 
usti bezlari stsintografiyasidan foydalaniladi. Xirurgik davo qo’llaniladi.