O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. A. Rasulov, V. A. Grachev

Pechlarning texnologik sxemalari 
Tigelli yoqilg‗i pechi (3.31- a rasm) metall uchun grafit, po‗lat yoki cho‗yan
3 tigelga ega. Bo‗shliq 2 da 1 gorelkalar yordamida gaz yoki mazut yoqiladi, yonish 
mahsulotlari 4 tutun yo‗liga ketadi. Shixta materiallari tigelga yuklanadi, 
suyuqlantiriladi, so‗ngra qotishma talab etilgan konditsiyagacha yetkaziladi. 
Alanga pechining (3.31- b rasm) tigelli pechdan farqi shundan iboratki, 1 
vannadagi suyuqlanma pech atmosferasi bilan kontaktlanadi. Bu pechlar 3 tuynuk 
orqali yuklanadi, gaz 4 gorelkalar yordamida yoqiladi, suyuq metallni chiqarib 
yuborish uchun 2 lyotka bor. 
Shaxta- alanga pechi (3.31- d rasm) shixta suyuqlantiriladigan 4 taglikli 5 

---

217 
shaxtaga va metall to‗planadigan 3 vannaga ega. Vanna ustida 2 gorelka joylashgan. 
Metallni tarqatish uchun 1 kamera xizmat qiladi. Bu pechlar aluminiy 
qotishmalarini

---

218 
3.31- rasm.
Suyuqlantirish jarayonlarining klassifikatsiyasi va aluminiy, magniy va rux qotishmalarini suyuqlantirish 
pechlarining texnologik sxemalari. 

---

219 
suyuqlantirish uchun ishlatiladi. 
Mis qotishmalarini suyuqlantirish uchun mo‗ljallangan statsionar yoqilg‗i 
pechlari (3.32- a rasm) 1 vanna ustida joylashgan gorelkalar yoki 2 forsunkalar 
vositasida isitiladi. Shixta materiallari 3 tuynuk orqali yuklanadi, tutun gazlari 4 gaz 
yo‗liga ketadi. Bu pechlarning sig‗imi odatda katta bo‗ladi va ishlab chiqarishning 
tegishli hajmlarida ishlatiladi. 
Ishlab chiqarish hajmi katta bo‗lmaganda grafit tigelli yoqilg‗i pechlaridan yoki 
baraban tipidagi burilma pechlardan (3.32- b rasm) foydalaniladi. Bu pechda suyuq 
yoqilg‗i 2 forkamerada 1 forsunka yordamida yoqiladi; gazlar 3 kanaldan 5 ishchi 
bo‗shlig‗iga keladi; yuklash 4 og‗iz orqali amalga oshiriladi. 
Mis qotishmalarni suyuqlantirish uchun shaxta- alanga pechlari (3.31- d rasm) 
ularning issiqlik FIK deyarli yuqori bo‗lishiga qaramasdan, hozircha kamdan kam 
ishlatiladi. Elektr pechlari (3.32- d, e , f , g rasm) mis qotishmalarini ham, nikel 
qotishmalarini ham suyuqlantirib olish uchun ishlatiladi. 
Tigelli qarshilik elektr pechlari (3.31- f rasm) uncha katta bo‗lmagan quyish 
sexlarida suyuqlantirib olishda, shuningdek, tarqatish pechlari sifatida juda keng 
ko‗lamda tarqalgan. Tigel 2 da qotishma tayyorlanadi, 1 spiral yordamida 
qizdiriladi. 
Vannali qarshilik pechi deb ataladigan pechda (3.31- e rasm) 2 vanna 3 gumbaz 
yonida joylashgan 1 qizdirish elementlari vositasida qizdiriladi. Vanna 2 ga 4 
tuynuk orqali shixta yuklanadi. Metall pechni qiyalatib to‗kiladi. 
Tigelli induksion pech odatdagidek tuzilgan (3.32- d rasm). Tigel 1 da metall 
joylashadi, 2 induktor tigelni qamrab olgan va metall massasida issiqlik energiyasini 
generatsiyalab uyurma toklarni hosil qiladi. Mis qotishmalarini suyuqlantirish 
uchun pechlarning ILT seriyasidan, nikel qotishmalarini suyuqlantirish uchun esa 
IST seriyasidan foydalaniladi. 
Kanalli induksion pechlar tigel yoki baraban tipida, bitta yoki ikkita tigelli 
bo‗lishi mumkin. 3.31- h rasmda ikkita tigelli pech ko‗rsatilgan. O‗zak 1 dagi 
induktor issiqlik ajralib chiqadigan 2 kanallarni qamrab olgan. Bu kanallar 3 va 4 
tigellarni birlashtiradi. Metall 3 tigeldan tarqatiladi, 4 tigelga esa yuklanadi. 

---

220