O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. A. Rasulov, V. A. Grachev



Download 4,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/140
Sana01.05.2022
Hajmi4,75 Mb.
#601174
TuriУчебник
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   140
Bog'liq
fayl 1921 20210923

2.1-rasm.
Kislorod molekulasida molekular orbitalarning 
hosil bo‗lish sxemasi. 


58 
Kovalent bog‗lanish hosil bo‗lganda ikkita atom bilan umum- lashtiriladigan 
elektronlar bog‗lovchi orbital deb ataladigan orbitallarni egallaydi. Gaz fazada 
molekular orbitallarning hosil bo‗lishini ko‗rib chiqamiz. Gaz fazaning 
shakllanishida С, О, H va N qatnashadi. Azot oksidlanish-qaytarilish jarayonlariga 
aktiv ta‘sir ko‗rsatmaydi. Uglerod va vodorod qaytargichlar, ularning birikmalari 
CO, va H
2
O esa oksidlagichlar hisoblanadi. 
С—О—H sistemaning gaz molekulalaridagi bog‗lanishlar shubhasiz 
kovalentlidir, chunki elektrmanfiyliklar ayirmasi quyidagiga teng: 
= 0,4;
= 1,0;
= 1,4; 
Kislorod molekulasining elektron tuzilishi 2.1- rasmda keltirilgan. Kislorod 
uchun juftlanmagan ikkita elektronning bo‗lishi unga xosdir, lekin ma‗lumki, 
tarkibida juftlanmagan elektronlari bor zarrachalar (atomlar, ionlar, molekulalar) 
yuqori darajada reaksion qobiliyatga ega bo‗ladi. H
2
va CO molekulalarida esa 
juftlanmagan elektronlar bo‗lmaydi. 
CO
2
molekulada elektronlar π
y
, π
z
va bog‗lanmagan ikkita σ

orbitallarda, 
shuningclek, π
y
, π
z
va bog‗laydigan ikkita σ
x
orbitallarda juft-juft bo‗lib, ketma-ket 
joylashadi. Bu molekulada juftlanmagan molekulalar bo‗lmaydi. H
2
O uchun ham 
elektronlarning joylashishi shunga o‗xshash bo‗ladi. Molekular orbitallarda 
juftlanmagan elektronlarning bo‗lmasligi oksidlagichlarga o‗xshagan gazlar 
kislorodga qaraganda kamroq reaksion qobiliyatga ega ekanligi haqida xulosa 
chiqarishga imkon beradi. 
Agregat holatlar. Qorishmalar 
Barcha qattiq jismlar ikkita katta klassga bo‗linadi: kristall va amorf. Qattiq 
kristall holat zarrachalarni to‗g‗ri va takror joylashishi bilan xarakterlanadi. Qattiq 
kristall jismlarning to‗rtta tipi mavjud: molekular kristall (masalan, ikki o‗lchovli 
argon), ion kristall (KCl), kovalent kristall (uglerod) va metall. Molekular kristallda 
zarrachalar orasidagi bog‗lanish Van-der-vaals o‗zaro ta‘sir kuchi hisobiga, ion 


59 
kristallda Kulon o‗zaro ta‘sir kuchi hisobiga amalga oshadi. Kovalent kristallda 
kovalent bog‗lanish, metallda esa elektronlarni umumlashtirish hisobiga amalga 
oshadigan metall bog‗lanish mavjud. 
Kristallarning har qaysi tipi o‗ziga xos ma‘lum xossalarga ega. Molekular 
kristall uchun past suyuqlanish temperaturasi, sublimatsiyaga moyillik, mo‗rtlik, 
elektr o‗tkazmaslik xosdir. Ion kristall yuqori temperaturada suyuqlanadi, mo‗rt, 
faqat suyuqlantirilgan holatda elektr o‗tkazuvchan bo‗ladi. Kovalent kristallar 
taxminan xuddi shunday xossalarga ega. Metall kristallar uchun yuqori darajada 
elektr o‗tkazuvchanlik, egiluvchanlik xos. Atomlarning bir-biriga nisbatan 
joylashishiga qarab, kristall panjaralarning turlari farqlanadi (2.4-jadval). 
2.4-jadval 

Download 4,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   140




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish