Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш

Мавзуси:
―
Металллар – ишлаб чиқариш захарли омил сифатида» 
 
Режа: 
1.
Металлар, таснифи. 
2.
Металларни таъсири. 
3.
Профилактик чоралар. 
Таянч сўз ва иборалар: 
меҳнат гигиенаси, ишлаб чиқариш, зарарли ва хавфли 
омиллар, кимѐвий моддаларнинг организмга таъсири, меъѐрлаш принциплари, захарлилик, 
хавфлилик, металлар, ишлаб чиқаришда захарланиш, касалликларнинг профилактик чора- 
тадбирлари.
 
Металлар Менделеев жадвалидан маълум урин олган, табиатда кўп учрайдиган 
элементлар ҳисоблаиади. Улар соф ҳолда деярли учрамайди ва сунъий йўл билан ҳам 
олинмайди. Лѐкин металл бирикмаларини олиш мумкин. 
Металлар уз навбатида молекуляр оғирлиги бўйича иккита катта гуруҳга : Оғир 
металлар ва енгил металлар гуруҳига бўлинади. Халк хужалигида оғир металлар кўп учрайди 
ва уларнинг ишлатилиш доираси ҳам жуда кенг. Металлар билан заҳарланишни чуқуррок 
ўрганншимиз 
шунга 
олиб 
келдики, 
оғир 
маталлардан 
заҳарланиш 
умумий 
заҳарланншларнинг 70-75'/о ни ташкил қилади ва сурункали профессионал заҳарланишлар 
ўртасида етакчи уринни эгаллайди. 
Бунинг сабаблари қуйидагича : 

---

65 
- илмий техника тараққиѐтини амалга ошириш учун металлардан фойдаланиш кескин 
ошиб кетди; 
- металлар радиоактив моддаларнинг асоси ҳисобланади; 
металл органик бирикмалардан космик ва ҳарбий техникаларда, 
электроникада ута тозаланган металл олинади на бу металлар заҳарлилик ва 
ҳавфлилик ҳусусиятлари буйнча бошқа гуруҳларга нисбатан устун туради. 
- ҳалк хужалигида металл галоидларидан фойдаланишни ортади. 
- бўлар металларни ўзига нисбатан бирикмалари уз навбатида яна ҳам заҳарлирок 
ҳисобланади. 
Юқорида қайд этилган сабабларга кўра оғир металлар билан профессионал 
заҳарланиш етакчи уринда туради. Металлар гуруҳидан энг тез учраб турадиган касалликлар 
ва профессионал заҳарланиш оғир металлар таъсирида вужудга келади. 
Бу гуруҳ металларга қурғошин, симоб, хром, марганец ва уларнинг бирикмалари 
киради. Буларнинг ҳар бири организмга таъсири турлича бўлгани учун алоҳида куриб 
чиқамиз.