Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

44-rasm.
Metall qolipni vertikal tekislik bo‘yicha ajralishi: 
1 va 2 – qolip pallalari; 3 – quloq; 5, 6 va 9 – quyish tizimi kanallari; 
7 – shtir; 8 – qolip; 10 – vipor; 11 – yarim qolip; 12 – old babka;
13 – prujina; 14 – plita; 15 – turtki. 
Shuni qayd etish lozimki, qoliplarning ajralish yuzalarida 
havo va gazlarni chiqaruvchi kichik kanalchalari bo‘ladi. 
Qoliplarning ish muddatini oshirish bilan quyma sifatini 
yaxshilash maqsadida qolipga metall quyilgunga qadar 
ularni 100–300
o
С
ga qizdirib, ichki yuzalariga o‘tga 
chidamli bo‘yoq surkaladi yoki o‘tga chidamli qo‘plama 
material yupqa qilib qoplanadi. Agar olinuvchi quyma yupqa 
devorli bo‘lib, shakli murakkab bo‘lsa, uning hamma 
qismini metall bilan bir tekisda to‘ldirish maqsadida qolip 
tebratib turiladi.
 
6 5
a
b
8
9
10
7 
1
11 12 
13 14
4
3 15
b

---

138
2-§.
Quymalarni metall qoliplarda bosim ostida olish
Bu usul quymalarni metall qoliplarda olish usulining bir 
turi bo‘lib, bunda metall po‘lat qolipga bosim ostida 
kiritiladi. Suyuq metallning bosim ostida kiritilishi tufayli 
qolip tezroq va to‘laroq to‘lib, quymada g‘ovakliklar deyarli 
bo‘lmaydi, mayda donachali puxta quymalar olinishi bilan 
birga o‘lchamlari aniq, yuzalari tekis bo‘ladi. Bu usuldan 
yirik korxonalarda alyuminiy, magniy, mis va boshqa 
qotishmalardan bir necha grammdan bir necha 
kilogrammgacha bo‘lgan murakkab shaklli, yupqa devorli, 
aniq o‘lchamli, tekis yuzali quymalar olishda keng 
foydalaniladi. Quyma murakkab va katta bo‘lsa, bir tekis 
sovimasligi oqibatida ichki zo‘riqish kuchlanishlari hosil 
bo‘ladi. Shu sababli quyma qoliplar tayyorlashda ularda 
metallning iloji boricha tekis sovishini ta’minlash tadbirlari 
ko‘rilmog‘i lozim. Metall qolip narxining qimmatligi, 
murakkab shaklli va yupqa devorli quymalar olishning 
qiyinligi, suyuqlanish temperaturasi yuqori bo‘lgan metal-
lardan quymalar olishda qolip materiali chidamliligining 
yuqori emasligi, bu usulning kamchiliklari hisoblanadi.