Хожибойга ma'ruza

Omonimlar va omoformalarning uslubiy vosita sifatida qo’llanishi 

(paronomaziya) 

Omonimlar  va  omoformalar  til  va  nutqda  o’ziga  xos  uslubiy  vosita  rolini 

bajaradi: misralarning qofiyalanishini, tuyuq va askiya janrlariga xos so’z o’yinini 

(tajnisni) ta’nimlaydi, shu asosda badiiy asarga husn bag’ishlaydi. Masalan: 

Bir parcha o’t bo’lib bunda kun 

Paxtasini ishlaydi har kun. 

                                        (H. O.) 

Uyimda kunduzi vaqt erdi choq tush, 

Yotib uyqumda ko’rdim bir ajib tush. 

Qo’pol do’q qildi bir mansabga mag’rur, 

Dedim: o’pkangni bos, bir parda past tush. 

                                        (Hab.) 

Yaxshilar insonning ko’nglini bezar, 

Yomonlar fe’lidan odamlar bezar, 

Insonga oy olib bergandan ko’ra, 

Kishi ko’nglini to’ldir, bekumush, bezar. 

                                        (V. Sa’d.) 

Tushma qallob to’riga, 

O’tqizsa ham to’riga. 

---

Odam qovun emasdir 

Qarab bilsang to’riga. 

                        (Z. Sh.) 

                    

             Tekshirish savollari va topshiriqlar 

1.

 

Omonimiya nima ? 

2.

 

Lug’aviy omonimiyaning qanday turlari bor ? 

3.

 

Leksik omonimiyaning turlari haqida ma’lumot bering. 

4.

 

Omonimlar  va  omoformalar  (omonim  omoleksemalar  va  omoforma 

omoleksemalar) qanday farqlnadi ? 

5.

 

Omonimlarning so’z turkumlariga munosabati haqida ma’lumot bering. 

6.

 

Omonimlar qanday yuzaga kelgan ? 

7.

 

Omonimiya va polisemiya qanday farqlanadi ? 

8.

 

Omonimlarga yondosh bo’lgan qanday hodisalar bor ? 

9.

 

Omonim  va  omoformalarning  uslubiy  vosita  sifatidagi  roli  haqida  aytib 

bering. 

 

                  Tayanch tushunchalar