У збек и с то н рес п у бл и ка си халк, таълим и ва зирли ги

ХУЛОСАЛАР:
• Лугат ишларининг мохияти — тил лексикаси сохасида 
болаларнинг уларга таниш ёки нотаниш булган, аммо улар 
учун кийин хисобланган сузларнинг узлаштиришларига, нутк 
маданиятини оширишга каратилган таълим-тарбия ишларини 
бир тизимга келтиришдан иборатдир.
• Лугатни ривожлантириш — бу халк; томонидан тарихий 
даврлар 
мобайнида 
тупланган 
лугат 
захирасини 
узлаштиришнинг узок давом этадиган жараёндир.
• Лугатни эгаллаш жараёни тушунчаларни эгаллаш билан 
узвий богликдир ва шу туфайли у узига хос хусусиятларга эга 
булади: болалар лугати таркиби; сузнинг мазмуни, мохиятини 
аста-секин узлаштириш, катталар лугатига Караганда лугат 
хажмининг анча камлиги.
201

---

• Лугат ишининг вазифаси — бу лугатни бойитиш; 
сузнинг ижтимоий-муста\камланган мазмунини узлаштириш; 
лугатни фаоллаштиришдир.
• Лугат ишининг тамойиллари бу — болалар лугатини 
шакллантиришда уларнинг атроф-оламни фаол ва таъсирчан 
булишларига таяниш; лугат ишлари мазмуни боланинг аста- 
секин ривожланаётган атроф-оламни билиш имкониятлари 
билан богликлигидир.
• Лугат 
и ши 
барча 
ёш 
гурухларида 
куйидаги 
йуналишларда амалга оширилмоги лозим: Болани аста-секин 
ортиб 
бораётган 
нарса 
ва 
ходисалар 
доираси 
билан 
таништириш асосида унинг лугатини кенгайтириш; нарсаларни 
сезиларли белгиларига караб фарклаш ва умумлаштириш 
асосидаги оддий тушунчани белгиловчи сузларни узлаштириш; 
атроф-оламдаги нарса ва ходисалар хакидаги билимларни 
чукурлаштириш асосида сифат, хусусият ва муносабатни 
белгиловчи сузларни киритиш.
• Лугат ишининг етакчи воситаси — таълимдир.
• Лугатни бойитиш методлари бу: атроф-оламни бевосита 
кузатиш; мазмуни болаларга нотаниш булган ёки жуда кам 
таниш булган суратларни курсатиш;; бадиий асарларни укиш, 
днафильмлар ва кинофильмлар (билиш учун хизмат к,иладиган 
хужжатли фильмлар) курсатишдан иборатдир.
• Лугатни муста\камлаш ва фаоллаштириш методлари бу 
уйинчоклар, расмларни, куздан кечириш, дидактик уйинлар, 
сузли машклар ва бошк.