Annotatsiya ushbu ma’ruza matnda, mavzular haqida tushuncha, ularning tasnifi, dori preparatlarining yangi avlodlari, tibbiyot amaliyotida eng ko’p qo’llaniladigan xillari haqida axborot berilgan. Ma’ruzalar matnining

Magniy sulfat, natriy oksibutirat, lidokain, sibazon,
ya`ni talvasa 
belgilarini davolashda qo`llanadigan moddalar yuboriladi. 

---

Parkinsonizmga qarshi moddllar 
Parkinson kasalligida, parkinsonizm xolatlarida ekstrapiramid sistema mag`izlari 
jarohatlanadi. Ekstrapiramid sistema esa mushaklarning uyg`un harakatlanishini, alohida 
mushaklarning o`zaro qisqarish davomliligini ta`minlaydi. Ekstrapiramid usulning negizi 
striopallidar sistema hisoblanadi. Striopallilar sistema morfologik tuzilishdan va 
faoliyatidan striatum va pallidumdan iborat. Striatum esa dumli magiz hamda 
po`stloqdan, pallpdum qora substaniiya va qizil mag`izdan iborat. Pallidum 
jarohatlamganda qora substansiya va retikulyar formatsiya o`rtasidasi aloqa izdan 
chiqadi, natijada mushaklar harakati kamayadi, diskineziya yuz beradi, mushaklar 
tortishadi hamda qaltiraydi. Striatum jarohatlanishi tufayli pastda joylashgan markazlarga 
uning ta`siri kamayadi: mushaklar tonusi pasayadi, beixtiyor harakatlar — giperkinezlar 
(duduqlanib gapirish, qaltirash) paydo bo`ladi, ya`mi parkinsonizm xolati ro`y beradi. 
Parkinsonizmda dumli yadroda, po`stloqda, qora substansiyada dofamin miqdori keskin 
kamayadi, xolinergik tizimlar faolligi oshib boradi. Shuning uchun parkinsonizm, 
diskineziyalarni davolash uchun dofaminergik ta`sirlarni kuchaytiruvchi va xolinergik 
ta`sirlarni kamaytiruvchi moddalar qo`llanadi. 
Dofamnonergik ta`sirlarni kuchaytiradigan moddalar. Bu maqsadda dofamiining 
o`zini qo`llash maqsadga muvofiq bo`lar edi. lekin dofamin gematoeitsefalik to`siqdan 
o`tolmaydi. Shuning uchun parkinsonizmni davolash uchun katexolaminlar biosintezida 
dofamindan oldin hosil bo`ladigan modda—levodopa qo`llanadi. 
Levodopa
— ichilganda me`da ichakdak yaxshi so`rilib, gematoensefalik to`siqdan 
markaziy nerv sistemasiga o`tadi. Bu yerda dekarboksillanib, dofaminga aylanadi; 
dofamin 
esa 
striopallidar 
sistemada 
uniig 
yetishmovchiligini 
to`ldiradi, 
dofaminoreseptorlarni qo`zg`atib, davolovchi ta`sir ko`rsatadi. 
Og`izdan yuborilgan dofaminning ko`p mikdori jigar, ichak, buyrak to`qimalarida 
ham dekarboksillanib, dofaminga aylanadi. Dofamii esa gematoensefalik to`siqdan 
o`tolmaydi. Levodopaning shu to`qimalarda dofaminga aylanishini sekinlashtirish uchun 
levodopa dofamindekarboksilaza fermenti ingibitorlari — karbidopa benserazid bilan 
qo`llaniladi, tayyorlangan tabletkalar nakom (levodopa + karbidopa), moddalar ham 
parkinsonizm xolatlarini davolashda qo`llanadi. 
Levodopa ta`siri asta-sekin boshlanib, birinchi galda mushaklar gipokineziyasi va 
rigidligi, ksyinchalik bir oz kaltirash, disfagiya kamayadi, harakatlar ortadi. Bir oyning 
ichida ta`siri ko`rinarli bo`ladi, uzoq vaqt mobaynida qo`llanadi. Qo`llashdan to`xtatilsa, 
parkinsoiizm holati yana qaytalanadi. 
Levodopa markaziy nerv sistemasida dofamin miqdorini oshiradi, shu bilan birga 
noradrenalin miqdori ham oshadi va nojo`ya ta`sirlar paydo bo`ladi. Bemorning ishtahasi 
pasayadi, ko`ngli aynaydi, qayt qiladi, boshi og`riydi, ortostatik gipotoniya, aritmiya va 
boshqalar yuzaga keladi. 
Levodopani ateroskleroz, gipertoniya, buyrak, jigar, o`pka kasalliklarida qo`llanish 
man etiladi. Levodopa vitamin Be papaverin, Mao (monoaminooksidaza) fermenti 
ingibitorlari bilan qo`llanmaydi, chunki bu moddalar lsvodopa ta`sirini . yo`qotishi 
(vitamin Ve), oshirishi (Mao ingibitorlari) yoki kamaytirishi (papaverin) mumkin.